قوانین مالیاتی مجموعه ای از قواعد و مقرراتی هستند که نحوه محاسبه، پرداخت، تعیین، تعلیق، اعمال، تحصیل و اجرای مالیات را مشخص می کنند. مالیات ها می توانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم باشند. مالیات مستقیم بر درآمد، سود، دارایی و انتقال املاک و مالیات غیر مستقیم بر ارزش افزوده، گمرک، عوارض و حقوق مصرف کننده اعمال می شوند.
در ایران، قوانین مالیاتی از سال ۱۳۲۶ تا کنون چندین بار تغییر و اصلاح شده اند. از جمله قوانین مالیاتی مهم و جدید می توان به موارد زیر اشاره کرد
• قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۷۹ و اصلاحات بعدی آن؛
• قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۷ و اصلاحات بعدی آن؛
• قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان مصوب ۱۳۹۵؛
• قانون مالیات بر خانه های خالی مصوب ۱۳۹۷؛
• قانون جهش تولید مسکن مصوب ۱۳۹۹.
بخش های مالیاتی به زیر بخش هایی از سازمان امور مالیاتی اطلاق می شود که وظیفه اجرای قوانین و مقررات مالیاتی را بر عهده دارند. بخش های مالیاتی در ایران به چهار دسته تقسیم می شوند
• بخش مالیات بر درآمد: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی را دارد. انواع مالیات بر درآمد عبارتند از: مالیات بر درآمد کشاورزی، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد مشاغل، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد اتفاقی و مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف؛
• بخش مالیات بر دارایی: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر دارایی اشخاص حقیقی و حقوقی را دارد. انواع مالیات بر دارایی عبارتند از: مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر املاک و اراضی، مالیات بر ارث و هبه، مالیات بر خودروها و مالیات بر بورس و اوراق بهادار؛
• بخش مالیات بر مصرف: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر مصرف کالاها و خدمات را دارد. انواع مالیات بر مصرف عبارتند از: مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر عوارض گمرکی، مالیات بر مصرف خاص برخی کالاها و خدمات مانند سیگار، الکل، بنزین و مالیات بر خدمات ارتباطی؛
• بخش مالیات بر سرمایه: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر سرمایه اشخاص حقیقی و حقوقی را دارد. انواع مالیات بر سرمایه عبارتند از: مالیات بر سود سهام، مالیات بر سود سپرده ها، مالیات بر سود اوراق بهادار و مالیات بر سود مشارکت های مالی.
آیین نامه مالیاتی مجموعه ای از قواعد و مقررات است که نحوه اخذ، محاسبه، پرداخت و تنظیم مالیات را مشخص می کند. مالیات یکی از منابع درآمد دولت است که بر اساس قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و تصویب شورای نگهبان از مودیان (افراد و شرکت هایی که مشمول مالیات هستند) دریافت می شود.
آیین نامه های مالیاتی معمولا توسط سازمان امور مالیاتی کشور یا وزارت اقتصاد و دارایی تنظیم و ابلاغ می شوند. برخی از آیین نامه های مالیاتی که در ایران وجود دارند عبارتند از
• آیین نامه اجرایی قانون مالیات های مستقیم؛
• آیین نامه اجرایی قانون مالیات بر ارزش افزوده؛
• آیین نامه اجرایی ماده ۲۱۹ قانون مالیات های مستقیم؛
• آیین نامه مالیاتی اعطای وام قرض الحسنه به پرسنل شرکت؛
• آیین نامه جدید تحریر دفاتر بر اساس قانون جدید مالیات های مستقیم.
مالیات مستقیم نوعی مالیات است که بر اساس درآمد یا دارایی افراد یا شرکت ها تعیین و از آن ها گرفته می شود. مثلا مالیات بر درآمد، مالیات بر ارث، مالیات بر املاک و مالیات بر تمبر از انواع مالیات مستقیم هستند.
مالیات غیر مستقیم نوعی مالیات است که بر اساس مصرف کالاها یا خدمات تعیین و از طریق افزایش قیمت آن ها از مصرف کنندگان گرفته می شود. مثلا مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر بنزین، مالیات بر تولید و واردات از انواع مالیات غیر مستقیم هستند.
تفاوت اصلی مالیات مستقیم و غیر مستقیم در مودی پرداخت آن ها است. مالیات مستقیم به صورت مستقیم از مالیات دار گرفته می شود و مالیات دار همان شخصی است که بار مالیاتی را تحمل می کند. مالیات غیر مستقیم به صورت غیر مستقیم از مالیات دار گرفته می شود و مالیات دار ممکن است بار مالیاتی را به دیگران منتقل کند.
برای مثال، اگر شما یک کالا را با قیمت 1000 تومان بخرید که 200 تومان آن مالیات غیر مستقیم باشد، شما در واقع 200 تومان مالیات را به فروشنده پرداخت کرده اید و فروشنده آن را به دولت می دهد. اما اگر شما یک درآمد 1000 تومانی داشته باشید که 200 تومان آن مالیات مستقیم باشد، شما مستقیما 200 تومان مالیات را به دولت می دهید و نمی توانید آن را به کسی منتقل کنید.
مالیات بر درآمد یکی از انواع مالیات هایی است که بر اساس میزان درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی تعیین و مطالبه می شود. نرخ مالیات بر درآمد در ایران بر اساس قانون مالیات های مستقیم و آیین نامه های اجرایی آن مشخص می گردد. برای محاسبه مالیات بر درآمد، عواملی مانند گروه شغلی، میزان درآمد خالص، معافیت ها و تسهیلات مالیاتی، اینتاکد و ضریب مالیاتی موثر هستند.
مالیات بر دارایی یا مالیات بر ثروت، نوعی مالیات است که بر اساس ارزش خالص دارایی های یک فرد یا یک سازمان تعیین می شود. این مالیات معمولاً بر دارایی هایی مانند املاک، خودروها، سهام، اوراق قرضه، وسایل نقلیه و غیره اعمال می شود. مالیات بر دارایی در ایران بر اساس قانون مالیات های مستقیم و با نرخ های مختلف برای گروه های مختلف دارایی ها محاسبه می شود.
از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا اینجای مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما عزیزان از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدین پاسخ دهم.
1. قوانین مالیاتی چیست؟
همانطور که در بالای مقاله توضیح دادم قوانین مالیاتی مجموعه ای از قواعد و مقرراتی هستند که نحوه محاسبه، پرداخت، تعیین، تعلیق، اعمال، تحصیل و اجرای مالیات را مشخص می کنند.
2. انواع بخش نامه های مالیاتی را نام ببرید؟
• بخش مالیات بر درآمد: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی را دارد؛
• بخش مالیات بر دارایی: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر دارایی اشخاص حقیقی و حقوقی را دارد؛
• بخش مالیات بر مصرف: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر مصرف کالاها و خدمات را دارد؛
• بخش مالیات بر سرمایه: این بخش مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات بر سرمایه اشخاص حقیقی و حقوقی را دارد.
3. برخی از آیین نامه های مالیاتی که در ایران وجود دارند را نام ببرید؟
• آیین نامه اجرایی قانون مالیات های مستقیم؛
• آیین نامه اجرایی قانون مالیات بر ارزش افزوده؛
• آیین نامه اجرایی ماده ۲۱۹ قانون مالیات های مستقیم؛
• آیین نامه مالیاتی اعطای وام قرض الحسنه به پرسنل شرکت؛
• آیین نامه جدید تحریر دفاتر بر اساس قانون جدید مالیات های مستقیم.
4. مالیات بر درآمد چیست؟
همان گونه که در مقاله توضیح داده شد مالیات بر درآمد یکی از انواع مالیات هایی است که بر اساس میزان درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی تعیین و مطالبه می شود.
5. فرق بین مالیات مستقیم و غیر مستقیم چیست؟
تفاوت اصلی این مالیات ها در مودی پرداخت آن ها است. مالیات مستقیم به صورت مستقیم از مالیات دار گرفته می شود و مالیات دار همان شخصی است که بار مالیاتی را تحمل می کند. مالیات غیر مستقیم به صورت غیر مستقیم از مالیات دار گرفته می شود و مالیات دار ممکن است بار مالیاتی را به دیگران منتقل کند.
