حسابداری موجودی و مواد به ثبت و ارزیابی تغییرات موجودی مواد و کالا در یک واحد تجاری گفته میشود. موجودی مواد و کالا بخش مهمی از دارایی‌های جاری یک واحد تجاری است که برای فروش یا تولید کالا و خدمات نگهداری میشود. موجودی مواد و کالا می‌تواند شامل مواد اولیه، کالای در جریان ساخت، کالای تکمیل شده و کالای فروش رفته باشد.
برای حسابداری موجودی و مواد دو سیستم رایج وجود دارد
سیستم دائمی: در سیستم دائمی، تغییرات موجودی مواد و کالا به صورت مستمر و منظم در حساب موجودی مواد و کالا ثبت میشود.
سیستم ادواری: در سیستم ادواری، کمیت موجودی مواد و کالا فقط در پایان هر دوره مالی تعیین میشود.
برای ارزیابی موجودی مواد و کالا نیز چندین روش مختلف وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: روش هزینه متوسط، روش اول وارد اول صادر (FIFO)، روش آخر وارد اول صادر (LIFO) و روش شاخص قیمت.
روش هزینه متوسط یکی از روش‌های ارزیابی موجودی مواد و کالا است که بر اساس محاسبه میانگین هزینه واحد موجودی در ابتدا و انتهای دوره مالی برای تمام موجودی مواد و کالا انجام میشود. به عبارت دیگر، روش هزینه متوسط هزینه کل موجودی مواد و کالا را بر تعداد کل واحدهای موجود تقسیم می‌کند تا هزینه متوسط واحد را بدست آورد.
فرمول روش هزینه متوسط به شکل زیر است
=(هزینه کل موجودی مواد و کالا)/(تعداد کل واحدهای موجود)هزینه متوسط واحد
روش FIFO یکی از روش‌های ارزیابی موجودی مواد و کالا است که بر اساس این اصل عمل می‌کند که اولین کالاهای وارد شده به انبار، اولین کالاهای خارج شده از آن هستند. به عبارت دیگر، در روش FIFO، هرچه از لحظه‌ی ورود یک کالا زمان بیشتری گذشته باشد آن کالا زودتر مورد پردازش یا فروش قرار می‌گیرد.
فرمول روش FIFO به شکل زیر است
هزینه کالای فروش رفته= تعداد کالای فروش رفته× هزینه واحد اولین کالای وارد شده
موجودی پایان دوره= تعداد کالای باقیمانده× هزینه واحد آخرین کالای وارد شده
مثال: فرض کنید یک شرکت در ابتدای سال ۱۰۰۰ واحد کالای تکمیل شده با هزینه ۵۰۰۰ تومان در انبار داشته باشد. در طول سال، شرکت ۲۰۰۰ واحد کالای تکمیل شده با هزینه ۱۵۰۰۰ تومان خریداری کرده است. در پایان سال، شرکت ۸۰۰ واحد کالای تکمیل شده را به قیمت ۱۵۰۰۰ تومان فروخته است. برای محاسبه هزینه کالای فروش رفته و موجودی پایان دوره با استفاده از روش FIFO، ابتدا هزینه واحد اولین و آخرین کالای وارد شده را می‌یابیم
هزینه واحد اولین کالای وارد شده=5000تومان
هزینه واحد آخرین کالای وارد شده=15000تومان
سپس هزینه کالای فروش رفته را با ضرب تعداد کالای فروش رفته در هزینه واحد اولین کالای وارد شده می‌یابیم
هزینه کالای فروش رفته=800×5000=4000000تومان
در نهایت، موجودی پایان دوره را با ضرب تعداد کالای باقیمانده در هزینه واحد آخرین کالای وارد شده می‌یابیم
موجودی پایان دوره=(1000+2000−800)×15000=48000000 تومان
روش LIFO یکی از روش‌های ارزیابی موجودی مواد و کالا است که بر اساس این اصل عمل می‌کند که آخرین کالاهای وارد شده به انبار، اولین کالاهای خارج شده از آن هستند. به عبارت دیگر، در روش LIFO، هرچه از لحظه‌ی ورود یک کالا زمان کمتری گذشته باشد آن کالا زودتر مورد پردازش یا فروش قرار می‌گیرد.
فرمول روش LIFO به شکل زیر است
هزینه کالای فروش رفته= تعداد کالای فروش رفته× هزینه واحد آخرین کالای وارد شده
موجودی پایان دوره= تعداد کالای باقیمانده× هزینه واحد اولین کالای وارد شده
مثال: فرض کنید یک شرکت در ابتدای سال ۱۰۰۰ واحد کالای تکمیل شده با هزینه ۵۰۰۰ تومان در انبار داشته باشد. در طول سال، شرکت ۲۰۰۰ واحد کالای تکمیل شده با هزینه ۱۵۰۰۰ تومان خریداری کرده است. در پایان سال، شرکت ۸۰۰ واحد کالای تکمیل شده را به قیمت ۱۵۰۰۰ تومان فروخته است. برای محاسبه هزینه کالای فروش رفته و موجودی پایان دوره با استفاده از روش LIFO، ابتدا هزینه واحد اولین و آخرین کالای وارد شده را می‌یابیم
هزینه واحد اولین کالای وارد شده=5000تومان
هزینه واحد آخرین کالای وارد شده=15000 تومان
سپس هزینه کالای فروش رفته را با ضرب تعداد کالای فروش رفته در هزینه واحد آخرین کالای وارد شده می‌یابیم
هزینه کالای فروش رفته=800×15000=12000000 تومان
در نهایت، موجودی پایان دوره را با ضرب تعداد کالای باقیمانده در هزینه واحد اولین کالای وارد شده می‌یابیم
موجودی پایان دوره=(1000+2000−800)×5000=6000000 تومان
انواع موجودی کالا و مواد بسته به نوع فعالیت شرکت متفاوت است. اما به طور کلی می‌توان این انواع را در نظر گرفت
مواد اولیه: موادی که برای تولید محصول نهایی مورد نیاز است. به عنوان مثال، چرم برای ساخت کیف یا نخ برای بافت فرش؛
کالای در حال ساخت: کالایی که در مراحل مختلف تولید قرار دارد و هنوز به محصول نهایی تبدیل نشده است. به عنوان مثال، دارویی که در حال بسته‌بندی است یا کفشی که در حال دوخت است؛
کالای ساخته شده: کالایی که آماده فروش به مشتریان است. به عنوان مثال، کیف چرمی یا فرش بافته شده؛
مواد غیر مستقیم: موادی که برای تولید محصول نهایی به طور مستقیم استفاده نمی‌شوند اما در فرآیند تولید لازم هستند. به عنوان مثال، نخ برای دوخت کفش یا دستکش برای بسته‌بندی محصول؛
موجودی کالا های امانی: کالا هایی که به صورت امانی از انبار خارج شده‌اند و پس از یک مدت مشخص دوباره به انبار باز می‌گردند. به عنوان مثال، کتاب‌هایی که به عنوان نمونه به مشتریان داده می‌شوند یا لباس‌هایی که برای تعمیر به خارج از انبار فرستاده می‌شوند؛
موجودی قطعات یدکی: قطعاتی که برای تعویض یا تعمیر تجهیزات و دستگاه‌های تولیدی مورد نیاز است. به عنوان مثال، تسمه برای ماشین‌های خط تولید یا پیچ و مهره برای مونتاژ قطعات.
خیلی از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا پایان مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدید پاسخ دهم.
حسابداری موجودی و مواد چیست؟
همانطور که در بالای مقاله گفتم حسابداری موجودی و مواد به ثبت و ارزیابی تغییرات موجودی مواد و کالا در یک واحد تجاری گفته میشود.
سیستم دائمی را توضیح دهید؟
سیستم دائمی: در سیستم دائمی، تغییرات موجودی مواد و کالا به صورت مستمر و منظم در حساب موجودی مواد و کالا ثبت میشود.
سیستم ادواری را توضیح دهید؟
سیستم ادواری: در سیستم ادواری، کمیت موجودی مواد و کالا فقط در پایان هر دوره مالی تعیین میشود.
روش هزینه متوسط چیست؟
روش هزینه متوسط یکی از روش‌های ارزیابی موجودی مواد و کالا است که بر اساس محاسبه میانگین هزینه واحد موجودی در ابتدا و انتهای دوره مالی برای تمام موجودی مواد و کالا انجام میشود.
انواع مختلف موجودی و مواد را نام ببرید؟
مواد اولیه؛
کالای در حال ساخت؛
کالای ساخته شده؛
مواد غیر مستقیم؛
موجودی کالا های امانی؛
موجودی قطعات یدکی.
