مالیات بر ارث و اهدای هدایا چیست؟

مالیات بر ارث و اهدای هدایا نوعی مالیات است که بر ارزش اموال و دارایی‌هایی که به وسیله ارث یا هدیه از یک شخص به شخص دیگر منتقل می‌شود، اخذ می‌شود. میزان مالیات بر ارث و اهدای هدایا بستگی به طبقه وارث یا گیرنده هدیه، ارزش اموال و دارایی‌ها و تاریخ انتقال آن‌ها دارد.

پرداخت قسطی مالیات بر ارث

در قوانین مالیات‌های مستقیم ایران، قانونی برای قسط‌بندی مالیات بر ارث وجود ندارد. تنها راهکاری که برای پرداخت مرحله به مرحله مالیات بر ارث وجود دارد، اعلام مرحله به مرحله ماترک متوفی است.

اعلام مرحله به مرحله ماترک متوفی به این معناست که وراث می‌توانند دارایی‌های متوفی را به صورت تدریجی و در چند مرحله به اداره مالیات اعلام کنند. این روش به وراث اجازه می‌دهد تا مالیات بر ارث را به صورت تدریجی و با توجه به توان مالی خود پرداخت کنند.

برای انجام این کار، وراث باید هر مرحله از ماترک را به صورت جداگانه و با ارائه مدارک مربوطه به اداره مالیات اعلام کنند. این مدارک شامل اسناد مالکیت، ارزیابی دارایی‌ها و سایر مدارک مرتبط می‌شود
برای اعلام مرحله به مرحله ماترک متوفی، وراث باید مراحل زیر را دنبال کنند:

• جمع‌آوری مدارک: ابتدا باید تمامی مدارک مربوط به دارایی‌های متوفی مانند اسناد مالکیت، ارزیابی دارایی‌ها و مدارک بانکی را جمع‌آوری کنید.
•  ارزیابی دارایی‌ها: هر یک از دارایی‌ها باید توسط کارشناسان رسمی ارزیابی شود تا ارزش دقیق آنها مشخص شود.
•  تکمیل فرم‌های مالیاتی: فرم‌های مربوط به اعلام ماترک را از اداره مالیات دریافت و تکمیل کنید.
• ارائه مدارک به اداره مالیات: مدارک و فرم‌های تکمیل شده را به اداره مالیات ارائه دهید. این کار می‌تواند به صورت حضوری یا از طریق پست انجام شود.
•  پرداخت مالیات: پس از بررسی مدارک توسط اداره مالیات، مبلغ مالیات بر ارث تعیین و به وراث اعلام می‌شود. وراث باید این مبلغ را در مهلت مقرر پرداخت کنند.
•  اعلام مرحله به مرحله: در صورتی که وراث توانایی پرداخت یکجای مالیات را ندارند، می‌توانند دارایی‌ها را به صورت مرحله به مرحله اعلام کنند و مالیات هر مرحله را جداگانه پرداخت کنند..

محاسبه مالیات بر ارث ملک

برای پرداخت مالیات بر ارث، وراث باید اظهارنامه مالیاتی را تهیه کرده و به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند. این اظهارنامه باید شامل لیست تمام اموال و دارایی‌های متوفی باشد و ظرف یک سال پس از فوت او ارائه شود. سپس سازمان مالیاتی بر اساس طبقه وارث، ارزش اموال و دارایی‌ها و تاریخ انتقال آن‌ها، میزان مالیات را محاسبه و از وراث دریافت می‌کند.

دارایی های مشمول مالیات بر ارث

اموالی که مشمول مالیات بر ارث می‌شوند، شامل موارد زیر هستند
• سپرده‌های بانکی
• اوراق مشارکت
• اوراق بهادار
• سود سهام و سرمایه شرکت تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ ۳ درصد
میزان مالیات بر ارث بستگی به طبقه و نسبت خویشاوندی وارثین نسبت به متوفی دارد. طبقه اول کمترین نرخ مالیات و طبقات بالاتر بیشترین نرخ را دارند.

انواع مختلف مالیات بر ارث

بر اساس ماده 862 قانون مدنی، وراث به سه طبقه تقسیم می‌شوند که عبارتند از
• طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و فرزندِ فرزندان؛
• طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و فرزندان آن‌ها؛
• طبقه سوم: عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها.
هر طبقه وراث، بر اساس نوع و ارزش اموال متوفی، نرخ مالیات متفاوتی را پرداخت می‌کنند.
نرخ مالیات بر ارث
نرخ مالیات بر ارث بستگی به طبقه وراث و میزان ارث دارد، به طور کلی
• نرخ مالیات بر ارث برای طبقه اول ( پدر، مادر، فرزند، نوه) بین ۵ تا ۳۵ درصد؛
• برای طبقه دوم ( پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها ) بین ۱۵ تا ۴۵ درصد؛
• برای طبقه سوم (عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها) بین ۳۵ تا ۶۵ درصد است.

روش محاسبه مالیات بر ارث

برای محاسبه مالیات بر ارث، ابتدا باید ماترک متوفی را مشخص کنید. ماترک متوفی یعنی کلیه اموال و دارایی‌های متوفی که قبل از تصفیه دیون وی می‌باشد. سپس باید طبقه وراث را تعیین کنید. در نهایت باید نرخ مالیات بر ارث را بر اساس نوع اموال متوفی و طبقه وراث محاسبه کنید.
برای مثال، فرض کنید شخصی در سال 1401 فوت کرده و از او یک ملک به ارزش یک میلیارد تومان و یک خودرو به ارزش 200 میلیون تومان به جا مانده است. اگر وراث او شامل همسر و دو فرزند باشند، مالیات بر ارث آن‌ها به این صورت محاسبه می‌شود
ماترک متوفی = 1,000,000,000 + 200,000,000 = 1,200,000,000 تومان
وراث طبقه اول = همسر و فرزندان
نرخ مالیات بر ارث برای ملک = 5 درصد
نرخ مالیات بر ارث برای خودرو = 15 درصد
مالیات بر ارث برای همسر = (1,000,000,000 × 5 ÷ 100) ÷ 3 + (200,000,000 × 15 ÷ 100) ÷ 3 = 18,333,333 تومان
مالیات بر ارث برای هر فرزند = (1,000,000,000 × 5 ÷ 100) ÷ 3 + (200,000,000 × 15 ÷ 100) ÷ 3 = 18,333,333 تومان
گواهینامه واریز مالیات بر ارث چیست
گواهینامه واریز مالیات بر ارث یک سند قانونی است که نشان می‌دهد ورثه مالیات مربوط به اموال شخص فوت شده را به دولت پرداخت کرده‌اند. برای دریافت این گواهینامه، ورثه باید مراحل زیر را طی کنند
• دریافت گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف؛
• مراجعه به اداره امور مالیاتی و تقدیم اظهارنامه مالیات بر ارث؛
• پرداخت مالیات محاسبه شده توسط اداره مالیات؛
• دریافت برگه مفاصاحساب مالیات بر ارث.

انواع معافیت مالیات بر ارث

برای متوفیانی که قبل از اول فروردین ۱۳۹۵ فوت کرده‌اند، قانون سال ۱۳۶۶ اعمال می‌شود و برای متوفیانی که بعد از آن تاریخ فوت کرده‌اند، قانون اصلاح شده سال ۱۳۹۴ اعمال می‌شود.
بر اساس قانون اصلاح شده، موارد زیر از مالیات بر ارث معاف هستند
• وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت؛
• مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی؛
• وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا کارفرما انواع بیمه‌های عمر و زندگی خسارت فوت و دیه؛
• اموالی که برای مؤسسات دولتی وقف گردد.
همچنین، ملک‌های مسکونی که به وسیله وراث قانونی و خیرین وارث می‌شود، تا سقفی که در هر سال مالی تعیین می‌شود، از مالیات معاف هستند. در سال مالی ۱۴۰۰، این سقف برابر با ۱۰۰ میلیون تومان بود.
برای خانواده‌های شهدا، ایثارگران و جانبازان نیز معافیت‌های مالیاتی وجود دارد. این افراد در صورت وراثت از شهید، ایثارگر و جانباز، از مالیات بر ارث معاف هستند. همچنین، از مالیات بر درآمد معاف هستند.
خیلی از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا پایان مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدید پاسخ دهم.
1. مالیات بر ارث چیست؟
همانطور که در بالا توضیح دادم مالیات بر ارث و اهدای هدایا نوعی مالیات است که بر ارزش اموال و دارایی‌هایی که به وسیله ارث یا هدیه از یک شخص به شخص دیگر منتقل می‌شود، اخذ می‌شود.
2. محاسبه مالیات بر ارث ملک چگونه است؟
برای پرداخت مالیات بر ارث، وراث باید اظهارنامه مالیاتی را تهیه کرده و به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند. این اظهارنامه باید شامل لیست تمام اموال و دارایی‌های متوفی باشد و ظرف یک سال پس از فوت او ارائه شود.
3. اموالی که مشمول مالیات بر ارث می‌شوند را نام ببرید؟
• سپرده‌های بانکی؛
• اوراق مشارکت؛
• اوراق بهادار؛
• سود سهام و سرمایه شرکت تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ ۳ درصد.
4. روش محاسبه مالیات بر ارث چگونه است؟
ابتدا باید ماترک متوفی را مشخص کنید. ماترک متوفی یعنی کلیه اموال و دارایی‌های متوفی که قبل از تصفیه دیون وی می‌باشد. سپس باید طبقه وراث را تعیین کنید. در نهایت باید نرخ مالیات بر ارث را بر اساس نوع اموال متوفی و طبقه وراث محاسبه کنید.
5. موارد معاف از مالیات بر ارث را نام ببرید؟
• وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت؛
• مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی؛
• وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا کارفرما انواع بیمه‌های عمر و زندگی خسارت فوت و دیه؛
• اموالی که برای مؤسسات دولتی وقف گردد.
6. برای دریافت گواهینامه واریز مالیات بر ارث چکار باید کرد؟
• دریافت گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف؛
• مراجعه به اداره امور مالیاتی و تقدیم اظهارنامه مالیات بر ارث؛
• پرداخت مالیات محاسبه شده توسط اداره مالیات؛
• دریافت برگه مفاصاحساب مالیات بر ارث.
7. انواع مختلف مالیات بر ارث را نام ببرید؟
• طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و فرزندِ فرزندان؛
• طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و فرزندان آن‌ها؛
• طبقه سوم: عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها.