مالیات بر امور وراثتی و قوانین وراثت چیست؟

تعریف مالیات

مالیات یک نوع هزینه اجتماعی است که اشخاص حقیقی و حقوقی برای استفاده از خدمات و امکانات عمومی که دولت فراهم می‌کند، به دولت پرداخت می‌کنند. مالیات اجباری است و عدم پرداخت آن ممکن است مجازات قانونی داشته باشد.

انواع مالیات

انواع مالیات به دو دسته کلی مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. مالیات مستقیم بر اساس درآمد و دارایی افراد و موسسات اعمال می‌شود. مالیات غیرمستقیم بر اساس مصرف کالاها و خدمات اعمال می‌شود.
برخی از انواع مالیات مستقیم عبارتند از
• مالیات بر درآمد؛
• مالیات بر دارایی؛
• مالیات بر ارث و هدیه؛
• مالیات بر سرمایه.
برخی از انواع مالیات غیرمستقیم عبارتند از
• مالیات بر ارزش افزوده؛
• مالیات بر فروش؛
• مالیات بر مصرف؛
• مالیات بر تجارت بین‌المللی.

مالیات بر ارث

مالیات بر ارث نوعی از مالیات مستقیم است که بر اموال منقول و غیر منقول متوفی تعلق می‌گیرد. بعد از فوت افراد، وراث باید بر اساس سهم خود از ارث و درجه خویشاوندی با متوفی، مالیات بر ارث را پرداخت کنند. میزان این مالیات بستگی به قوانین مالیاتی و طبقه ‌بندی اموال دارد.

دریافت مالیات بر ارث از وراث

مالیات بر ارث نوعی مالیات مستقیم است که دولت از وراث متوفی دریافت می‌کند. برای پرداخت این مالیات، وراث باید اظهارنامه مالیاتی مربوطه را تهیه و به سازمان مالیات تحویل دهند. میزان مالیات بر ارث بستگی به نوع و ارزش اموال و طبقه وراث دارد. برای مثال، مالیات بر ارث ملک مسکونی برای وراث طبقه اول 7.5 درصد ارزش معاملاتی است، اما برای وراث طبقه سوم 30 درصد ارزش معاملاتی است. همچنین برخی از اموال و وراث از معافیت مالیاتی برخوردار هستند.

قانون مالیات بر ارث برای وراث

مالیات بر ارث بر اساس طبقات وراث تعیین می‌شود که به شرح زیر است
• طبقه اول: پدر، مادر، همسر، فرزند، نوه؛
• طبقه دوم: پدر بزرگ و واولیای او، مادر بزرگ و اولیای او، خواهر، برادر و خواهرزاده و برادرزاده؛
• طبقه سوم: عمو، دایی، عمه، خاله و فرزندان آن‌ها.
نرخ مالیات بر ارث برای طبقه اول به شرح زیر است
• تا مبلغ ۵۰ میلیون ریال: ۵ درصد؛
• تا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال: ۱۵ درصد؛
• تا مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال: ۲۵ درصد؛
• بیش از ۵۰۰ میلیون ریال: ۳۵ درصد.
نرخ مالیات بر ارث برای طبقه دوم به شرح زیر است
• تا مبلغ ۵۰ میلیون ریال: ۱۰ درصد؛
• تا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال: ۲۰ درصد؛
• تا مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال: ۳۰ درصد؛
• بیش از ۵۰۰ میلیون ریال: ۴۰ درصد.
نرخ مالیات بر ارث برای طبقه سوم به شرح زیر است
• تا مبلغ ۵۰ میلیون ریال: ۱۵ درصد؛
• تا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال: ۲۵ درصد؛
• تا مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال: ۳۵ درصد؛
• بیش از ۵۰۰ میلیون ریال: ۴۵ درصد.
برخی از اموال و دارایی‌ها از مالیات بر ارث معاف هستند که عبارتند از
• اموال متعلق به موسسات خیریه و مذهبی؛
• اموال متعلق به انجمن‌های اهل فن و انجمن‌های علمی؛
• اموال متعلق به موسسات عمومی غیردولتی؛
• اموال متعلق به موسسات آموزشی و پژوهشی؛
• اموال متعلق به موسسات فرهنگی و هنری؛
• اموال متعلق به موسسات ورزشی و جوانان؛
• اموال متعلق به موسسات بهداشتی و درمانی؛
• اموال متعلق به موسسات اجتماعی و خدماتی؛
• اموال متعلق به موسسات محیط زیستی و حفاظت از منابع طبیعی؛
• اموال متعلق به موسسات حمایتی و کمک‌رسانی؛
• اموال متعلق به موسسات توسعه و اشتغال؛
• اموال متعلق به موسسات حقوق بشری و حقوق شهروندی؛
• اموال متعلق به موسسات مردم‌نهاد؛
• و…. .

محاسبه مالیات بر ارث ملک

برای محاسبه مالیات بر ارث ملک، ابتدا باید ارزش کلیه اموال منقول و غیرمنقول متوفی توسط ماموران تشخیص مالیات قیمت گذاری شود. سپس باید کلیه بدهی‌های متوفی مانند وام‌ها، مهریه و غیره از آن کسر شود. در نهایت با توجه به سهم الارث هر یک از وراث، مالیات بر ارث ملک به نسبت محاسبه می‌شود.
نرخ مالیات بر ارث ملک بر اساس جدول زیر تعیین می‌شود
نرخ مالیات بر ارث ملک ارزش خالص ماترک(میلیون ریال)
5 درصد تا 1000
10 درصد بیش از 1000 تا 2000
15 درصد بیش از 2000 تا 3000
20 درصد بیش از 3000 تا 4000
25 درصد بیش از 4000
به عنوان مثال، اگر ماترک متوفی شامل یک ملک به ارزش ۲۵۰۰ میلیون ریال و یک خودرو به ارزش ۵۰۰ میلیون ریال باشد و بدهی‌های متوفی ۱۰۰ میلیون ریال باشد، ارزش خالص ماترک برابر با ۲۹۰۰ میلیون ریال خواهد بود. اگر وراث دو نفر باشند و هر کدام سهم الارث ۵۰ درصد داشته باشند، مالیات بر ارث ملک هر یک از آن‌ها به صورت زیر محاسبه می‌شود
مالیات بر ارث ملک = (۱۰۰۰ × ۵/۱۰۰) + (۱۰۰۰ × ۱۰/۱۰۰) + (۹۰۰ × ۱۵/۱۰۰) = ۲۰۵ میلیون ریال

در چه شرایطی نباید مالیات بر ارث پرداخت کرد

مالیات بر ارث بر اساس نسبت خویشاوندی وراث با متوفی و ارزش دارایی‌های موروثی محاسبه می‌شود. اما برخی از اموال و اشخاص از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند. برای مثال، وراثان شهدا، ایثارگران و جانبازان در صورت وراثت از شهید، ایثارگر و جانباز، از مالیات بر ارث معاف هستند. همچنین، اموالی مانند وجوه بازنشستگی، بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت و دیه و اموالی که برای مؤسسات دولتی وقف شده‌اند، از مالیات بر ارث معاف هستند.

در چه شرایطی باید مالیات بر ارث پرداخت کرد

شما باید مالیات بر ارث را پرداخت کنید اگر شما یکی از وراث شخص متوفی باشید و اموال موروثی شما از حد معافیت مالیاتی بیشتر باشد. حد معافیت مالیاتی بر اساس نسبت خویشاوندی شما با متوفی و ارزش دارایی‌های موروثی تعیین می‌شود.
برای مثال، اگر شما فرزند یا همسر متوفی باشید، می‌توانید تا ۱۰۰ میلیون تومان از ارث خود را بدون پرداخت مالیات دریافت کنید. اما اگر شما عمو یا خاله متوفی باشید، فقط تا ۲۰ میلیون تومان از ارث خود را معاف مالیات خواهید دید. بنابراین، اگر ارزش اموال موروثی شما از حد معافیت مالیاتی بیشتر باشد، باید مالیات بر ارث را بر اساس نرخ‌های مقرر در جدول مالیات بر ارث سال ۱۴۰۱ پرداخت کنید.
برای پرداخت مالیات بر ارث، شما باید تا یک سال پس از فوت متوفی، اظهارنامه ماترک را به اداره مالیاتی مربوطه تحویل دهید. در غیر این صورت، مالیات بدون کسر هزینه‌های کفن و دفن و دیون متوفی از شما دریافت خواهد شد.
از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا اینجای مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما عزیزان از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدین پاسخ دهم.
1. مالیات بر ارث چیست؟
مالیات بر ارث نوعی از مالیات مستقیم است که بر اموال منقول و غیر منقول متوفی تعلق می‌گیرد. بعد از فوت افراد، وراث باید بر اساس سهم خود از ارث و درجه خویشاوندی با متوفی، مالیات بر ارث را پرداخت کنند.
2. دریافت مالیات بر ارث از وراث چگونه است؟
همانطور که در بالای مقاله توضیح دادم مالیات بر ارث نوعی مالیات مستقیم است که دولت از وراث متوفی دریافت می‌کند. برای پرداخت این مالیات، وراث باید اظهارنامه مالیاتی مربوطه را تهیه و به سازمان مالیات تحویل دهند.
3. قانون مالیات بر ارث برای وراث چگونه است؟
همانطور که در مقاله گفتم مالیات بر ارث بر اساس طبقات وراث تعیین می‌شود
• طبقه اول: پدر، مادر، همسر، فرزند، نوه؛
• طبقه دوم: پدر بزرگ و واولیای او، مادر بزرگ و اولیای او، خواهر، برادر و خواهرزاده و برادرزاده؛
• طبقه سوم: عمو، دایی، عمه، خاله و فرزندان آن‌ها.