مدیریت ریسک مالی به فرآیند شناسایی، تجزیه و تحلیل و پذیرش یا کاهش نا اطمینانی ها در تصمیمات سرمایه گذاری گفته می شود. این فرآیند با استفاده از ابزارهای مالی مانند مشتقات، متنوع سازی پرتفوی، تخصیص دارایی و مدیریت سرمایه انجام می شود. هدف از مدیریت ریسک مالی کاهش احتمال زیان و افزایش بازده سرمایه گذاری است.
انواع مختلفی از ریسک های مالی وجود دارد که بر اساس عملیات شرکت و نوع فعالیت آن می توانند تفاوت داشته باشند. برخی از انواع ریسک های مالی عبارتند از
• ریسک سفته بازی: زمانی که سرمایه گذاران تصمیمات مالی را بدون اطلاعات کافی یا پیش از موعد اتخاذ می کنند؛
• ریسک طول عمر: زمانی که پس اندازهای بازنشستگی کافی نیستند تا هزینه های زندگی پس از کناره گیری از شغل را تأمین کنند؛
• ریسک ارز: زمانی که تغییرات در ارزش ارزها بر سرمایه گذاری های خارجی تأثیر می گذارند؛
• ریسک بازار: زمانی که تغییرات در قیمت ها یا شرایط بازار بر ارزش دارایی ها تأثیر می گذارند؛
• ریسک نقدینگی: زمانی که دشواری در تبدیل دارایی ها به پول نقد وجود دارد؛
• ریسک اعتبار: زمانی که طرف مقابل یک تعهد مالی قادر به پرداخت نیست؛
• ریسک عملیاتی: زمانی که خطاها یا اشکالات در فرآیندهای داخلی یا خارجی شرکت وجود دارند؛
• ریسک سیاسی/نظارتی: زمانی که تصمیمات سیاسی یا تغییرات در مقررات بر فعالیت های مالی تأثیر می گذارند.
ریسک عملیاتی، ریسکی است که از نواقص سیستم های اطلاعاتی یا کنترل های داخلی، منجر به زیان غیر منتظره خواهد شد. این ریسک با خطای انسانی، خرابی سیستم ها و رویه ها یا کنترل های ناکافی همراه است. ریسک عملیاتی، ریسک زیان های ناشی از شکست یا عدم کفایت فرآیندها، افراد، سیستم ها و یا ناشی از حوادث بیرونی است.
ریسک ارز به زیان هایی اطلاق می شود که یک تراکنش مالی بین المللی ممکن است به دلیل نوسانات ارز متحمل شود. این ریسک می تواند برای شرکت ها، سرمایه گذاران، معامله گران و حتی کشورها وجود داشته باشد.
برای مثال، اگر یک شرکت ایرانی محصولی را به یک شرکت آمریکایی به قیمت 1000 دلار بفروشد و در زمان تحویل ارزش ریال نسبت به دلار کاهش یابد، شرکت ایرانی کمتر از حد انتظار خود دریافت خواهد کرد. برای کاهش ریسک ارز، می توان از روش های پوشش ریسک مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و سایر ابزارهای مالی استفاده کرد.
ریسک اعتباری ریسکی است که از نکول یا قصور طرف قرارداد در انجام تعهداتش به وجود می آید. این ریسک می تواند باعث ضرر مالی برای بانک ها، شرکت ها یا سرمایه گذاران شود. برای اندازه گیری ریسک اعتباری باید به مواردی مانند احتمال نکول، میزان تعهد اعتباری و نرخ بازیافت توجه کرد. همچنین برای سنجش ریسک اعتباری می توان از رتبه بندی اعتباری شرکت ها استفاده کرد.
ریسک شهرت اصطلاحی است که عواملی را توصیف می کند که می توانند بر شهرت یک شرکت تأثیر بگذارند. داشتن شهرت مثبت می تواند به یک شرکت کمک کند تا تصویر عمومی خوبی داشته باشد و پایگاه مشتریان خود را ایجاد کند. هدف نهایی اکثر شرکت ها کسب درآمد است.
ریسک شهرت می تواند ناشی از عوامل مستقیم، غیرمستقیم، محیطی یا مرتبط باشد. برای مدیریت ریسک شهرت، مهم است که بدانید چه چیزی می تواند باعث آن شود و چه کاری می توانید برای به حداقل رساندن آن انجام دهید.
مديريت ريسك مالي فرآيندي است که با هدف کاهش و کنترل اثرات منفي ناشي از تغييرات بازارهاي مالي بر سود و ثبات مالي سازمان ها انجام مي شود. مراحل فرآيند مديريت ريسك مالي عبارتند از
• شناسايي ريسك هاي مالي: در اين مرحله، ريسك هاي مالي که مي توانند بر عملکرد و اهداف سازمان تاثير گذار باشند، شناسايي و دسته بندي مي شوند. ريسك هاي مالي مي توانند شامل ريسك هاي بازار، ريسك هاي اعتباري، ريسك هاي عملياتي، ريسك هاي حقوقي و ريسك هاي تطبيقي باشند؛
• اندازه گيري ريسك هاي مالي: در اين مرحله، ميزان و شدت ريسك هاي مالي که سازمان با آنها مواجه است، با استفاده از روش هاي کمي و کيفي اندازه گيري مي شوند. روش هاي کمي شامل مدل هاي رياضي و آماري مانند Value at Risk (VaR)، Expected Shortfall (ES)، Credit Value Adjustment (CVA) و روش هاي کيفي شامل تحليل سناريو، تحليل حساسيت و تحليل تاثير – احتمال هستند؛
• کاهش و کنترل ريسك هاي مالي: در اين مرحله، سازمان با توجه به سطح قابل قبول ريسك و استراتژي خود، روش هاي مناسبي را براي کاهش و کنترل ريسك هاي مالي انتخاب و پياده سازي مي کند. روش هاي کاهش و کنترل ريسك هاي مالي مي توانند شامل اجتناب از ريسك، کاهش مواجهه با ريسك، انتقال ريسك به ديگران، تنوع سازي سبد سرمايه گذاري، تطبيق با ريسك و پذيرش ريسك باشند؛
• پايش و گزارشدهي ريسك هاي مالي: در اين مرحله، سازمان با استفاده از سيستم هاي اطلاعاتي و ابزارهاي نظارتي، ريسك هاي مالي خود را به صورت مداوم پايش و ارزيابي مي کند و گزارش هاي مربوطه را به مديران و ذي نفعان خود ارائه مي دهد. پايش و گزارشدهي ريسك هاي مالي به سازمان کمک مي کند تا عملکرد و اثربخشي فرآيند مديريت ريسك مالي را اندازه گيري و بهبود ببخشد.
اصول مدیریت ریسک مالی، مجموعه ای از قواعد و روش هایی است که به مدیران مالی کمک می کند تا ریسک های مرتبط با فعالیت های مالی سازمان را شناسایی، اندازه گیری، کنترل و کاهش کنند. این ریسک ها می توانند شامل ریسک بازار، ریسک اعتباری، ریسک عملیاتی، ریسک حقوقی و ریسک تطبیق باشند.
برخی از اصول مدیریت ریسک مالی عبارتند از
• تعیین سطح تحمل ریسک سازمان و تخصیص منابع مالی متناسب با آن؛
• ایجاد یک فرهنگ ریسک پذیری در سازمان و ارائه آموزش های لازم به کارکنان؛
• انتخاب استراتژی های کاهش ریسک مانند تنوع سازی، تضمین، بیمه، معاملات مشتقه و انتقال ریسک؛
• انجام ارزیابی و اندازه گیری ریسک ها به صورت مداوم و استفاده از روش های کمی و کیفی؛
• ایجاد یک ساختار نظارتی و گزارش دهی برای مدیریت ریسک و ارتباط با ذی نفعان.
از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا اینجای مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما عزیزان از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدین پاسخ دهم.
1. مدیریت ریسک مالی چیست؟
همانطور که در بالای مقاله توضیح دادم مدیریت ریسک مالی به فرآیند شناسایی، تجزیه و تحلیل و پذیرش یا کاهش نا اطمینانی ها در تصمیمات سرمایه گذاری گفته می شود.
2. انواع مختلف ریسک مالی را نام ببرید؟
• ریسک سفته بازی؛
• ریسک طول عمر؛
• ریسک ارز؛
• ریسک بازار؛
• ریسک نقدینگی؛
• ریسک اعتبار؛
• ریسک عملیاتی؛
• ریسک سیاسی/نظارتی.
3. انواع فرآیند مدیریت ریسک مالی را نام ببرید؟
• شناسايي ريسك هاي مالي: در اين مرحله، ريسك هاي مالي که مي توانند بر عملکرد و اهداف سازمان تاثير گذار باشند، شناسايي و دسته بندي مي شوند؛
• اندازه گيري ريسك هاي مالي: در اين مرحله، ميزان و شدت ريسك هاي مالي که سازمان با آنها مواجه است، با استفاده از روش هاي کمي و کيفي اندازه گيري مي شوند؛
• کاهش و کنترل ريسك هاي مالي: در اين مرحله، سازمان با توجه به سطح قابل قبول ريسك و استراتژي خود، روش هاي مناسبي را براي کاهش و کنترل ريسك هاي مالي انتخاب و پياده سازي مي کند؛
• پايش و گزارشدهي ريسك هاي مالي: در اين مرحله، سازمان با استفاده از سيستم هاي اطلاعاتي و ابزارهاي نظارتي، ريسك هاي مالي خود را به صورت مداوم پايش و ارزيابي مي کند و گزارش هاي مربوطه را به مديران و ذي نفعان خود ارائه مي دهد.
