تجزیه و تحلیل صورت های مالی فرآیندی است که در آن صورت های مالی یک شرکت یا سازمان مورد مرور و ارزیابی قرار می‌گیرند تا عملکرد و وضعیت مالی آنها را درک کرد. تجزیه و تحلیل صورت های مالی به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی، سرمایه‌گذاری، اعتباری و حسابرسی کمک می‌کند.
تجزیه و تحلیل صورت های مالی می‌تواند از روش‌های مختلفی انجام شود. برخی از روش‌های رایج عبارتند از
• تجزیه و تحلیل نسبت های مالی: در این روش، نسبت‌هایی مانند نسبت سود به فروش، نسبت دارایی به بدهی، نسبت جریان نقدی به سرمایه و غیره محاسبه و مقایسه می‌شوند تا نشان‌دهنده عملکرد، توانایی پرداخت، رشد و ارزش شرکت باشند؛
ه تجزیه و تحلیل رشد: در این روش، رشد درآمد، سود، دارایی و سرمایه شرکت در دوره‌های مختلف زمانی بررسی می‌شود تا نشان‌دهنده پتانسیل و پایداری شرکت باشد؛
• تجزیه و تحلیل ترازنامه: در این روش، ترازنامه یا صورت وضعیت مالی شرکت مورد تحلیل قرار می‌گیرد تا نشان‌دهنده منابع و مصارف شرکت باشد. ترازنامه شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت است؛
• تجزیه و تحلیل جریان وجوه نقد: در این روش، جریان وجوه نقد یا صورت جریان وجوه نقد شرکت مورد تحلیل قرار می‌گیرد تا نشان‌دهنده توانایی شرکت در تأمین نیازهای نقدی خود باشد. جریان وجوه نقد شامل جریان وجوه نقد عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی است.
صورت‌های مالی گزارش‌هایی هستند که وضعیت مالی و عملکرد یک شرکت یا سازمان را در یک دوره زمانی نشان می‌دهند. این گزارش‌ها برای تصمیم‌گیری‌های مالی و سرمایه‌گذاری مهم هستند و به ذی‌نفعان مختلف اطلاعات مفیدی ارائه می‌کنند.
صورت‌های مالی از سه بخش اصلی تشکیل شده‌اند
• ترازنامه: این صورت مالی دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌ی خالص یک شرکت را در یک تاریخ مشخص نشان می‌دهد. ترازنامه نشان می‌دهد که شرکت چه چیزهایی دارد، چه مقدار به دیگران بدهکار است و چه مقدار از سرمایه‌ی خود را در کسب‌وکار سرمایه‌گذاری کرده است؛
• صورت سود و زیان: این صورت مالی درآمدها، هزینه‌ها و سود یا زیان یک شرکت را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد. صورت سود و زیان نشان می‌دهد که شرکت چه مقدار فروش داشته است، چه مقدار برای تولید کالا یا ارائه خدمات هزینه کرده است و چه مقدار از درآمد خالص به دست آورده است؛
• صورت جریان وجوه نقد: این صورت مالی ورود و خروج نقدینگی یک شرکت را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد. صورت جریان وجوه نقد نشان می‌دهد که شرکت چه مقدار نقدینگی از فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی تولید یا مصرف کرده است.
تجزیه و تحلیل افقی یک روش برای مقایسه عملکرد مالی یک شرکت در طول چند دوره زمانی است. این روش به ما امکان می‌دهد که روند رشد، کاهش و تغییرات اقلام مختلف صورت‌های مالی را بررسی کنیم. برای انجام این روش، ما یک سال را به عنوان سال پایه انتخاب می‌کنیم و سپس اقلام صورت‌های مالی سال‌های بعدی را با آن مقایسه می‌کنیم.
می‌توانیم این مقایسه را به صورت مطلق یا درصدی انجام دهیم. این روش به ما کمک می‌کند که نقاط قوت و ضعف شرکت را شناسایی کنیم و تصمیمات بهتری برای سرمایه‌گذاری یا مدیریت بگیریم.
تجزیه و تحلیل عمودی یک روش تحلیل صورت های مالی است که در آن هر قلم از یک صورت مالی به عنوان یک نسبت از یک قلم پایه نشان داده می‌شود. برای مثال، در ترازنامه، هر قلم از دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام به عنوان یک درصد از کل دارایی‌ها یا کل بدهی‌ها محاسبه می‌شود. در صورت سود و زیان، هر قلم از درآمد، هزینه و سود به عنوان یک درصد از کل فروش محاسبه می‌شود.
هدف از تجزیه و تحلیل عمودی این است که روابط بین اقلام مختلف یک صورت مالی را نشان دهد و امکان مقایسه وضعیت مالی یک شرکت را با شرکت‌های دیگر یا با متوسط صنعت فراهم کند. تجزیه و تحلیل عمودی می‌تواند نقاط قوت و ضعف یک شرکت را در زمینه‌های مختلف مانند ساختار بدهی، حاشیه سود، نسبت هزینه به فروش و غیره نشان دهد.
نسبت‌های مالی روابطی بین ارقام موجود در صورت‌های مالی یک شرکت هستند که به ما اطلاعات مفیدی در مورد عملکرد و وضعیت مالی آن شرکت می‌دهند. نسبت‌های مالی به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند
• نسبت‌های نقدینگی: این نسبت‌ها توانایی شرکت در پرداخت تعهدات کوتاه‌مدت خود را ارزیابی می‌کنند. مثال: نسبت جاری، نسبت آنی، نسبت وجه نقد؛
• نسبت‌های فعالیت (کارایی): این نسبت‌ها کارایی شرکت در استفاده از منابع خود را نشان می‌دهند. مثال: دوره وصول مطالبات، دوره پرداخت بدهی‌ها، دوره گردش موجودی کالا؛
• نسبت‌های اهرمی (بدهی): این نسبت‌ها ریسک مالی شرکت را نشان می‌دهند. مثال: نسبت بدهی به سرمایه خالص، نسبت پوشش سود عملیاتی، نسبت پوشش سود قبل از مالیات؛
• نسبت‌های سودآوری: این نسبت‌ها سودآوری شرکت را نشان می‌دهند. مثال: نسبت سود خالص به فروش، نسبت سود عملیاتی به فروش، نسبت بازده سرمایه خالص.
مراحل تجزیه و تحلیل صورت های مالی عبارتند از
• بیان اهداف و زمینه: در این مرحله، هدف و موضوع تجزیه و تحلیل صورت های مالی مشخص می‌شود. برای مثال، هدف ممکن است بررسی توانایی پرداخت بدهی‌ها، ارزیابی سودآوری، اندازه‌گیری رشد، مقایسه با رقبا و یا تعیین ارزش شرکت باشد؛
• گردآوری اطلاعات: در این مرحله، اطلاعات مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل صورت های مالی جمع‌آوری می‌شود. این اطلاعات می‌توانند شامل صورت های مالی، یادداشت‌های توضیحی، گزارش‌های مدیریتی، اطلاعات بازار، اطلاعات صنعت و یا اطلاعات تاریخی باشند؛
• پردازش اطلاعات: در این مرحله، اطلاعات جمع‌آوری شده به صورتی مناسب برای تجزیه و تحلیل صورت های مالی پردازش می‌شوند. این پردازش می‌تواند شامل تغییرات در روش‌های حسابداری، تصحیح خطاها، تعدیل برای تأثیرات تورم، تبدیل ارزها، تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی و یا استفاده از روش‌های آماری باشد؛
• تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات: در این مرحله، اطلاعات پردازش شده با استفاده از شاخص‌ها، معیارها، مدل‌ها و تکنیک‌های مختلف تجزیه و تحلیل و تفسیر می‌شوند. این تجزیه و تحلیل و تفسیر می‌تواند شامل تحلیل عمودی، تحلیل افقی، تحلیل نسبت‌های مالی، تحلیل واریانس، تحلیل حساسیت، تحلیل ارزش و یا تحلیل سناریو باشد؛
• گزارش نتایج و پیشنهادها: در این مرحله، نتایج تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات به صورت یک گزارش کتبی یا شفاهی ارائه می‌شوند. این گزارش باید شامل مقدمه، بدنه، خلاصه، نتیجه‌گیری و پیشنهادها باشد. همچنین باید منابع و مراجع استفاده شده را نیز ذکر کند؛
• به روز کردن تجزیه و تحلیل‌ها: در این مرحله، تجزیه و تحلیل‌ها با اطلاعات جدید و بروز به روز می‌شوند. این به روز کردن می‌تواند به صورت دوره‌ای یا پیوسته انجام شود. این کار به تجزیه و تحلیل‌ها اعتبار و اعتماد بیشتری می‌بخشد و از از دست رفتن فرصت‌ها و ریسک‌های مالی جلوگیری می‌کند.
از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا اینجای مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما عزیزان از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدین پاسخ دهم.
1. تجزیه و تحلیل صورت های مالی چیست؟
همانطور که در بالای مقاله توضیح دادم تجزیه و تحلیل صورت های مالی فرآیندی است که در آن صورت های مالی یک شرکت یا سازمان مورد مرور و ارزیابی قرار می‌گیرند تا عملکرد و وضعیت مالی آنها را درک کرد.
2. سه بخش اصلی صورت‌های مالی را نام ببرید؟
• ترازنامه: این صورت مالی دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌ی خالص یک شرکت را در یک تاریخ مشخص نشان می‌دهد؛
• صورت سود و زیان: این صورت مالی درآمدها، هزینه‌ها و سود یا زیان یک شرکت را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد؛
• صورت جریان وجوه نقد: این صورت مالی ورود و خروج نقدینگی یک شرکت را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد.
3. نسبت‌های مالی به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند آنها را نام ببرید؟
• نسبت‌های نقدینگی؛
• نسبت‌های فعالیت (کارایی)؛
• نسبت‌های اهرمی (بدهی)؛
• نسبت‌های سودآوری.
