مالیات بر تجارت داخلی نوعی مالیات غیرمستقیم است که بر ارزش افزوده کالاها و خدماتی که در داخل کشور تولید یا ارائه می‌شوند، اعمال می‌شود. به عبارت دیگر مالیاتی است که در طول فرایند تولید و خدمات از محل تولید تا فروش کالا به مشتری نهائی، مرحله به مرحله گرفته می‌شود.
نرخ مالیات بر تجارت داخلی در ایران برای کالاها و خدمات مختلف متفاوت است و بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده تعیین می‌شود. برای مثال، نرخ مالیات بر تجارت داخلی برای کالاهای وارداتی ۹ درصد، برای کالاهای تولیدی ۶ درصد و برای خدمات ۳ درصد است.
مودیان مالیات بر تجارت داخلی باید اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر به اداره مالیات ارسال کنند و مالیات مربوطه را پرداخت کنند. در صورت عدم ارسال اظهارنامه یا عدم پرداخت مالیات، مودیان مشمول جرایم و مجازات‌های قانونی می‌شوند.
پایه محاسبه ی مالیات، مقدار یا ماهیتی است که برای تعیین میزان مالیاتی که باید پرداخت شود، به عنوان مبنا یا معیار در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دیگر، پایه محاسبه ی مالیات، همان درآمد یا ثروت یا مصرفی است که مالیات بر آن اعمال می‌شود. برای مثال، در مالیات بر ارزش افزوده، پایه محاسبه ی مالیات، قیمت کالا یا خدمت قبل از اضافه شدن مالیات است.پایه محاسبه ی مالیات، بسته به نوع مالیات و موقعیت مالیات دهنده، می‌تواند متفاوت باشد.
در ایران، پایه محاسبه ی مالیات، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود
• پایه محاسبه ی مالیات بر درآمد: شامل درآمد حاصل از کار برای دیگران، خوداشتغالی، اجاره، سود سهام، حقوق بازنشستگی، جوایز و غیره است؛
• پایه محاسبه ی مالیات بر دارایی: شامل مالیات بر نقل و انتقال، املاک، ارث و غیره است؛
• پایه محاسبه ی مالیات بر مصرف: شامل مالیات بر ارزش افزوده است.
مالیات ها در ایران به دو دسته کلی مالیات های مستقیم و مالیات های غیر مستقیم تقسیم می شوند. مالیات های مستقیم بر اساس درآمد و دارایی افراد و موسسات محاسبه می شوند. مالیات های غیر مستقیم بر اساس مصرف و واردات کالاها و خدمات محاسبه می شوند.
مالیات های مستقیم شامل مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد هستند. مالیات بر دارایی شامل مالیات بر ارث، حق تمبر و مالیات بر ارزش زمین است. مالیات بر درآمد شامل مالیات بر درآمد املاک، درآمد بخش کشاورزی، درآمد حقوق، درآمد مشاغل، درآمد اشخاص حقوقی و مالیات بر درآمد اتفاقی است.
مالیات های غیر مستقیم شامل مالیات بر واردات، مالیات بر مصرف و فروش، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر سوخت، مالیات زیست محیطی و مالیات پیگویی است.
مالیات مستقیم نوعی مالیات است که بر اساس درآمد یا دارایی مودیان مالیاتی اخذ می‌شود. این مالیات به طور مستقیم و بدون واسطه توسط ماموران مالیاتی از مودیان دریافت می‌شود. مثال‌هایی از مالیات مستقیم عبارتند از: مالیات بر درآمد، مالیات بر ارث، مالیات بر سرمایه و مالیات بر ارزش زمین. مالیات مستقیم معمولاً با مالیات غیرمستقیم که بر اساس مصرف کالا یا خدمات اخذ می‌شود مقایسه می‌شود.
مالیات مستقیم در ایران شامل:
1. مالیات بر دارایی: که شامل مالیات بر ارث، مالیات بر تمبر، مالیات بر اراضی بایر، مالیات سالانه املاک و مالیات بر مستغلات مسکونی خالی از سکنه است؛
2. مالیات بر درآمد: که شامل مالیات بر درآمد املاک، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد مشاغل، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و مالیات بر درآمد اتفاقی است.
مالیات غیر مستقیم نوعی مالیات است که توسط بازرگانان، تولید کنندگان و ارائه دهندگان خدمات گوناگون به دولت پرداخت می‌شود و سپس آن‌ها این مالیات را از مردم در هنگام فروش اجناس یا خدماتشان دریافت می‌کنند. این نوع مالیات بر روی اکثر کالا ها و خدمات مبلغی به عنوان مالیات از مصرف کننده دریافت شده که به این نوع از مالیات، مالیات غیر مستقیم گفته می شود. از جمله مالیات های غیر مستقیم می توان به مالیات بر واردات، مالیات بر معاملات و مالیات بر ارزش افزوده اشاره کرد.
مالیات غیر مستقیم انواع مختلفی دارد که برخی از آن ها عبارتند از:
1. مالیات بر ارزش افزوده: مالیاتی که بر روی ارزش افزوده شده در هر مرحله از تولید و توزیع کالا و خدمات دریافت می شود. این مالیات در ایران با نرخ ۹ درصد اعمال می شود؛
2. مالیات و عوارض گمرکی: مالیاتی که بر روی کالاهای وارداتی و صادراتی دریافت می شود. این مالیات بر اساس نوع و مقدار کالا و تعرفه های گمرکی متفاوت است؛
3. مالیات بر مصرف: مالیاتی که بر روی مصرف برخی از کالاها و خدمات که دولت می خواهد مصرف آن ها را کاهش دهد یا از آن ها درآمد کسب کند دریافت می شود. مثال هایی از این مالیات عبارتند از مالیات بر سوخت، مالیات بر سیگار، مالیات بر خودرو و غیره.
مالیات بر مصرف نوعی مالیات غیرمستقیم است که روی خرید کالاها یا خدمات دریافت می‌شود. مالیات بر مصرف ممکن است به یک سیستم مالیاتی هم اشاره کند که مردم بر اساس مبلغ مصرفشان مالیات پرداخت می‌کنند به‌جای اینکه بر اساس درآمد عملکرد و مشارکت در اقتصاد مالیات بدهند.
مالیات بر مصرف در ایران بر روی کالاهای مختلفی اعمال می‌شود، مثلا بر روی سیگار، بنزین، خاویار، اتومبیل و نوارهای ضبط صوت و تصویر. نرخ مالیات بر مصرف در هر کالا متفاوت است و معمولا کالاهایی که لوکس‌تر محسوب می‌شوند درصد مالیات بیشتری هم دارند.
مالیات بر ارزش افزوده یا VATیک نوع مالیات غیرمستقیم است که بر اساس ارزشی که در هر مرحله از تولید یا خدمات ایجاد می‌شود، اخذ می‌شود. به عبارت دیگر، مالیات بر ارزش افزوده تفاوت بین قیمت فروش و قیمت خرید یک کالا یا خدمت را مالیات گذاری می‌کند. مالیات بر ارزش افزوده یکی از منابع درآمد دولت ها است و معمولاً به عهده مصرف‌کننده نهایی است. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران برای کالاها و خدمات عمومی 9 درصد و برای کالاها و خدمات ویژه 4 درصد است.
خیلی از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا پایان مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدید پاسخ دهم.
1. در ایران چنددسته مالیات داریم؟
مالیات ها در ایران به دو دسته کلی مالیات های مستقیم و مالیات های غیر مستقیم تقسیم می شوند.
2. پایه محاسبه مالیات به چه صورت است؟
پایه محاسبه ی مالیات، مقدار یا ماهیتی است که برای تعیین میزان مالیاتی که باید پرداخت شود، به عنوان مبنا یا معیار در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دیگر، پایه محاسبه ی مالیات، همان درآمد یا ثروت یا مصرفی است که مالیات بر آن اعمال می‌شود.
3. در ایران پایه محاسبه ی مالیات به چند دسته تقسیم می‌شود؟
• پایه محاسبه ی مالیات بر درآمد: شامل درآمد حاصل از کار برای دیگران، خوداشتغالی، اجاره، سود سهام، حقوق بازنشستگی، جوایز و غیره است؛
• پایه محاسبه ی مالیات بر دارایی: شامل مالیات بر نقل و انتقال، املاک، ارث و غیره است؛
• پایه محاسبه ی مالیات بر مصرف: شامل مالیات بر ارزش افزوده است.
