مبنای نقدی حسابداری یک سیستم حسابداری است که اساس آن بر دریافت و یا پرداخت وجه نقد استوار است. در این سیستم، درآمد زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می گردد که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و ثبت می شوند که وجه آن ها به صورت نقد پرداخت گردد. برای مثال، اگر یک شرکت در سال ۱۳۹۹ یک فاکتور فروش را صادر کند اما وجه آن را در سال ۱۴۰۰ دریافت کند، درآمد مربوط به آن فاکتور در سال ۱۴۰۰ شناسایی و ثبت می شود. به همین ترتیب، اگر یک شرکت در سال ۱۳۹۹ یک فاکتور خرید را پرداخت کند اما کالای مربوط به آن را در سال ۱۴۰۰ تحویل بگیرد، هزینه مربوط به آن فاکتور در سال ۱۳۹۹ شناسایی و ثبت می شود.
مبنای نقدی حسابداری مزایا و معایبی دارد. مزیت این سیستم این است که ساده و روشن است و نیازی به ثبت حساب هایی مانند دریافتنی ها، پرداختنی ها، پیش پرداخت ها و پیش دریافت ها ندارد. علاوه بر این، این سیستم نشان می دهد که چقدر وجه نقد در دسترس شرکت است و چقدر جریان وجه نقد تولید می کند. اما عیب این سیستم این است که اطلاعاتی واقعی در مورد عملکرد مالی شرکت در یک دوره زمانی خاص ارائه نمی دهد و با تعاریف عناصر مالی قابل انطباق نیست. به عنوان مثال، اگر یک شرکت در سال ۱۳۹۹ کالاهای زیادی بفروشد اما وجه آن ها را در سال ۱۴۰۰ دریافت کند، سود خالص نقدی آن شرکت در سال ۱۳۹۹ کمتر از سود خالص تعهدی آن خواهد بود. برای این دلیل، مبنای نقدی حسابداری بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری قابل استفاده نمی باشد و مبنای تعهدی حسابداری بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
روش ثبت حسابداری نقدی یکی از روش های محاسبه درآمد و هزینه ها است که بر اساس جریان نقدی واقعی انجام می‌شود. به این معنی که درآمد زمانی ثبت می شود که پول نقد دریافت شود و هزینه زمانی ثبت می شود که پول نقد پرداخت شود. این روش برای کسب و کارهای کوچک و ساده مناسب است، اما برای کسب و کارهای بزرگ و پیچیده مشکلاتی را به همراه دارد.
برخی از مشکلات روش ثبت حسابداری نقدی عبارتند از
این روش نمی تواند تطابق بین درآمد و هزینه ها را نشان دهد. به این معنی که درآمد و هزینه های مربوط به یک دوره زمانی خاص را نمی توان به درستی محاسبه کرد. برای مثال، اگر یک شرکت در ماه دی ۱۰۰ میلیون ریال فروش داشته باشد، اما پول نقد آن را در ماه بهمن دریافت کند، درآمد آن شرکت در ماه دی صفر خواهد بود و در ماه بهمن ۱۰۰ میلیون ریال خواهد بود. این موضوع باعث می شود که گزارش های مالی شرکت ناقص و گمراه کننده باشند.
این روش نمی تواند موجودی های غیرنقدی را شناسایی و ارزیابی کند. به این معنی که ارزش دارایی ها و بدهی هایی که به صورت نسیه، چک، سفته، اعتبار، پیش پرداخت و غیره هستند را نمی تواند در نظر بگیرد. برای مثال، اگر یک شرکت ۵۰ میلیون ریال کالا را به صورت نسیه خریداری کند، این روش هیچ بدهی را برای شرکت ثبت نمی‌کند و فقط زمانی که پول نقد پرداخت شود، هزینه را ثبت می کند. این موضوع باعث می شود که ترازنامه شرکت نادرست و نامتعادل باشد.
این روش نمی تواند هزینه های پیش درآمد و پس درآمد را مدیریت کند. به این معنی که هزینه هایی که قبل از دریافت درآمد پرداخت شده اند یا بعد از پرداخت درآمد دریافت شده اند را نمی تواند به صورت مناسب تقسیم و تخصیص دهد. برای مثال، اگر یک شرکت برای یک بیمه نامه یکساله ۱۲ میلیون ریال پرداخت کند، این روش همه این هزینه را در زمان پرداخت ثبت می کند و نمیتواند آن را به ۱۲ ماه تقسیم کند. این موضوع باعث می شود که سود و زیان شرکت نامتناسب و نامنظم باشد.
به طور خلاصه، روش ثبت حسابداری نقدی یک روش ساده و راحت است که برای کسب و کارهای کوچک و ساده که تعداد معاملات و مشتریان آن ها کم است، مناسب است. اما برای کسب و کارهای بزرگ و پیچیده که تعداد معاملات و مشتریان آن ها زیاد است، این روش مشکلات زیادی را به همراه دارد و نمی تواند گزارش های مالی دقیق و کاملی را تهیه کند. بنابراین، برای این نوع کسب و کارها، روش ثبت حسابداری سنواتی که بر اساس اصل تطابق درآمد و هزینه ها عمل می کند، توصیه می شود. این روش با توجه به زمان انجام خدمات یا تحویل کالا، درآمد را ثبت می کند و با توجه به زمان استفاده از هزینه ها، هزینه ها را ثبت می کند. این روش باعث می شود که گزارش های مالی شرکت با واقعیت تجاری آن همخوانی داشته باشد و به تصمیم گیری های مدیریتی کمک کند.
مبنای تعهدی حسابداری یکی از مبانی حسابداری است که بر اساس آن درآمدها و هزینه ها در زمان تحقق یا ایجاد شناسایی و ثبت می شوند، بدون توجه به جریان نقدی آنها. این مبنا از اصل تطابق هزینه با درآمد پشتیبانی می کند و به دولت و سازمان ها امکان می دهد که سود و زیان کامل یک رویداد مالی را در دوره مربوطه گزارش کنند. برای مثال، اگر شرکتی خدماتی را انجام دهد ولی وجه آن را بعداً دریافت کند، باید در زمان انجام خدمات درآمد را شناسایی و به عنوان حساب دریافتنی در ترازنامه گزارش کند.
مبنای تعهدی حسابداری در برخی از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد و برخی از سازمان های بین المللی نیز آن را توصیه می کنند. در ایران، واحدهای تجاری ملزم به استفاده از مبنای تعهدی هستند و باید صورت های مالی خود را بر اساس استانداردهای حسابداری ایران تهیه کنند.
حسابداری تعهدی یک روش حسابداری است که در آن درآمدها و هزینه ها در زمان وقوع شناسایی و ثبت می شوند، بدون توجه به زمان دریافت و پرداخت وجه نقد. این روش دارای مزایایی مانند
• ارائه اطلاعات مالی واقعی و دقیق به مدیران و ذینفعان؛
• رعایت اصل تطابق درآمدها و هزینه ها با دوره مالی مربوطه؛
• امکان محاسبه سود و زیان خالص و تعیین قیمت تمام شده کالا یا خدمات؛
• امکان شناسایی و کنترل مطالبات و بدهی ها و تعهدات مالی؛
• امکان مقایسه عملکرد مالی در دوره های مختلف و ارزیابی کارایی و بهره وری.
حسابداری نقدی فقط درآمدها و هزینه های نقدی را ثبت می کند، اما حسابداری تعهدی همه تعهدات و دارایی های دولت را نشان می دهد. برخی از مزایای حسابداری تعهدی عبارتند از
• انعکاس اندازه و قلمرو کامل دولت؛
• تأکید بیشتر بر مصرف منابع؛
• برقراری رابطه بهتر بین نتایج و منابع مصرف شده؛
• اطلاعات کاملتر برای بهبود تصمیم گیری؛
• شفافیت بیشتر و پاسخگویی بیشتر.
بسیاری از کشورها به سمت حسابداری تعهدی حرکت کرده اند تا از این مزایا بهره ببرند و عملکرد مالی و بودجه ای خود را بهبود بخشند. البته این تغییر نیازمند تغییرات ساختاری، فرهنگی و قانونی است و با چالش هایی همراه است.
از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا اینجای مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما عزیزان از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدین پاسخ دهم.
1. روش ثبت حسابداری نقدی چیست؟
همانطور که در بالای مقاله گفتم روش ثبت حسابداری نقدی یکی از روش های محاسبه درآمد و هزینه ها است که بر اساس جریان نقدی واقعی انجام می‌شود.
2. مبنای تعهدی حسابداری چیست؟
مبنای تعهدی حسابداری یکی از مبانی حسابداری است که بر اساس آن درآمدها و هزینه ها در زمان تحقق یا ایجاد شناسایی و ثبت می شوند، بدون توجه به جریان نقدی آنها.
3. مزیت های ثبت حسابداری تعهدی را نام ببرید؟
• ارائه اطلاعات مالی واقعی و دقیق به مدیران و ذینفعان؛
• رعایت اصل تطابق درآمدها و هزینه ها با دوره مالی مربوطه؛
• امکان محاسبه سود و زیان خالص و تعیین قیمت تمام شده کالا یا خدمات؛
• امکان شناسایی و کنترل مطالبات و بدهی ها و تعهدات مالی؛
• امکان مقایسه عملکرد مالی در دوره های مختلف و ارزیابی کارایی و بهره‌وری.
7 پاسخ
مبنای تعهدی حسابداری چیه؟
مبنای حسابداری تعهدی یکی از مبانی حسابداری است که بر اساس آن درآمدها در زمان تحقق و هزینه ها در زمان تحمل، صرف نظر از جریان نقدی آنها، شناسایی و در دفتر روزنامه ثبت می شوند.
مبنای حسابداری تعهدی یکی از مبانی حسابداری است که بر اساس آن درآمدها در زمان تحقق و هزینه ها در زمان تحمل، صرف نظر از جریان نقدی آنها، شناسایی و ثبت می شوند. به عبارت دیگر، در این مبنا، درآمدها در زمانی که واقعاً تحقق می یابند، و هزینه ها در زمانی که واقعاً ایجاد یا تحمل می شوند، ثبت می شوند.
دلیل تغییر از حسابداری نقدی به طرف حسابداری تعهدی چی هست؟
دلایل تغییر از حسابداری نقدی به حسابداری تعهدی عبارتند از
افزایش شفافیت: حسابداری تعهدی باعث افزایش شفافیت در گزارش های مالی می شود.
پاسخگویی به شهروندان: استفاده از حسابداری تعهدی در بخش عمومی، به دولت ها امکان پاسخگویی به شهروندان درباره فعالیت ها و مصارف مالی را می دهد.
بهبود مدیریت مالی: حسابداری تعهدی باعث بهبود مدیریت مالی و کارایی در بودجه بندی می شود.
به طور خلاصه، حسابداری تعهدی به دلیل شفافیت بیشتر و پاسخگویی بهتر به نیازهای مدیریت مالی و گزارش دهی در بخش های مختلف اهمیت دارد.
تغییر از حسابداری نقدی به حسابداری تعهدی در فرآیند بودجه بندی دارای مزایا و اهمیت های خاصی است. این تغییر بهبود کارایی، شفافیت بیشتر، بهبود مدیریت مالی، و پاسخگویی بهتر را به همراه دارد.
تغيير از حسابداري نقدي به حسابداري تعهدي در فرايند بودجه‌بندي داراي مزايايي همچون بهبود كارايي، شفافيت بيشتر، بهبود مديريت مالي و پاسخگويي بيشتر مي‌باشد. اين تغيير به معناي تغيير از مبناي نقدي به مبناي تعهدي است.