مالیات بر انتقال دارایی ها چیست؟

مالیات بر انتقال حقوق و دارایی یک نوع مالیات بر درآمد است که از تفاوت های موقتی بین حسابداری مالی و حسابداری مالیاتی ناشی می ‌شود. این مالیات زمانی محاسبه می‌ شود که سود حسابداری قبل از مالیات با درآمد مشمول مالیات تفاوت داشته باشد. برای مثال، اگر یک شرکت در یک دوره مالی هزینه‌ ای را به صورت پیش ‌دفتری شناسایی کند ولی در محاسبه مالیات آن را به صورت نقدی در نظر بگیرد، این تفاوت موجب ایجاد مالیات انتقالی می ‌شود. مالیات انتقالی می ‌تواند به صورت دارایی یا بدهی باشد. دارایی مالیات انتقالی زمانی ایجاد می‌ شود که مالیات پرداختنی در دوره‌ های آینده کمتر از مالیات پرداختنی در دوره جاری باشد. بدهی مالیات انتقالی زمانی ایجاد می‌شود که مالیات پرداختنی در دوره ‌های آینده بیشتر از مالیات پرداختنی در دوره جاری باشد.

مالیات بر دارایی

مالیات بر دارایی یا مالیات بر ثروت، نوعی مالیات مستقیم است که بر اساس ارزش دارایی ‌ها و منابع ثروت خالص فرد یا سازمان تعیین می‌شود. این مالیات معمولاً به دارایی ‌هایی مانند املاک، خودرو، سهام، اوراق قرضه، برنامه‌ های بازنشستگی و غیره اعمال می‌شود. هدف از این مالیات، تامین درآمد دولت، تنظیم اختلاف طبقاتی و کاهش لوکس‌گرایی در جامعه است.
مالیات بر دارایی در کشورهای مختلف با نرخ ‌ها و شرایط متفاوتی اخذ می‌شود. در ایران، قانون مالیات بر دارایی در سال ۱۳۶۶ تصویب شد و در سال ۱۳۸۰ بازنگری شد. بر اساس این قانون، پنج گروه مشمول مالیات بر دارایی هستند که عبارت‌اند از
• دارایی ‌های مشمول مالیات بر ارزش افزوده؛
• دارایی ‌های مشمول مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر املاک؛
• دارایی ‌های مشمول مالیات بر املاک؛
• دارایی ‌های مشمول مالیات بر املاک و مالیات بر خودرو؛
• دارایی‌ های مشمول مالیات بر خودرو.
نرخ مالیات بر دارایی برای هر گروه بسته به میزان دارایی و نوع آن متفاوت است. برای محاسبه مالیات بر دارایی، ابتدا باید ارزش دارایی را تعیین کرد و سپس از آن بدهی ‌های مربوطه را کسر کرد. سپس با استفاده از جداول مالیاتی، می‌توان مقدار مالیات قابل پرداخت را به ‌دست آورد.

مالیات بر ثروت

مالیات بر ثروت یا مالیات بر دارایی، نوعی مالیات است که بر اساس ارزش دارایی‌ هایی که یک فرد یا یک سازمان مالک آن ‌ها است، تعیین می‌شود. این دارایی ‌ها می ‌توانند شامل خانه، زمین، خودرو، سهام، ارث و غیره باشند. مالیات بر ثروت معمولاً به عنوان یک راه برای کاهش اختلاف ثروت و توزیع عادلانه ‌تر درآمد در جامعه به کار می‌ رود. برخی از کشورهای توسعه ‌یافته مانند فرانسه، سوئیس، اسپانیا و نروژ از این نوع مالیات استفاده می‌کنند.
در ایران، مالیات بر ثروت در قانون مالیات ‌های مستقیم مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس این قانون، مالیات بر دارایی‌ های مختلفی مانند مالیات بر مستغلات مسکونی بدون سکنه، مالیات بر زمین ‌های بایر، مالیات بر ارث، مالیات بر دارایی متوفی، مالیات بر خودرو و مالیات بر سرمایه‌ گذاری ‌های بین‌المللی تعیین شده است. نرخ مالیات بر ثروت بستگی به نوع و میزان دارایی و شرایط مالک آن دارد. برای مثال، مالیات بر مستغلات مسکونی بدون سکنه بر اساس مساحت و موقعیت ملک و تعداد مستغلات مالک محاسبه می‌شود.

انواع مالیات بر دارایی

• مالیات بر ارث: مالیاتی که بر ارزش خالص دارایی ‌های منتقل شده به وراث تعلق می‌گیرد؛
• حق تمبر: مالیاتی که بر اسناد و مدارک قانونی و اداری تعلق می‌ گیرد؛
• مالیات بر دارایی خودرو: مالیاتی که بر ارزش خودروهای شخصی و سواری تعلق می‌گیرد؛
• مالیات بر دارایی ‌های ثابت: مالیاتی که بر ارزش دارایی ‌های ثابت مانند املاک و مستغلات، کشاورزی، صنعتی و تجاری تعلق می‌گیرد؛
• مالیات بر دارایی ‌های مالی: مالیاتی که بر ارزش دارایی ‌های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، سپرده ‌های بانکی و غیره تعلق می‌ گیرد.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد

دارایی ‌های خالص شامل دارایی ‌های منهای بدهی‌ های یک فرد یا یک شرکت است. برای محاسبه مالیات بر دارایی، ابتدا باید ارزش تمام دارایی ‌ها و بدهی‌ ها را تعیین کرد. سپس باید ارزش کل دارایی‌ ها را جمع کرده و از آن بدهی ‌ها را کم کرد. در نهایت، باید نرخ مالیاتی که برای هر گروه از دارایی ‌ها در قانون مالیاتی مشخص شده است را با ارزش دارایی ‌های خالص ضرب کرد.
به عنوان مثال، فرض کنید که شما یک خانه به ارزش ۵۰۰ میلیون تومان، یک خودرو به ارزش ۱۰۰ میلیون تومان، یک سپرده بانکی به ارزش ۲۰۰ میلیون تومان و یک وام بانکی به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان دارید. در این صورت، ارزش کل دارایی‌ های شما برابر با ۸۰۰ میلیون تومان و ارزش دارایی‌ های خالص شما برابر با ۶۵۰ میلیون تومان است. اگر نرخ مالیات بر دارایی برای این گروه از دارایی ‌ها برابر با ۰.۵ درصد باشد، مالیات بر دارایی شما برابر با ۳.۲۵ میلیون تومان خواهد بود.

اساس و مبنای مالیات بر دارایی

اساس و مبنای مالیات بر دارایی در ایران، قانون مالیات های مستقیم است که در ماده ۵۴ آن انواع دارایی ‌های مشمول مالیات بر دارایی مشخص شده‌اند. این دارایی ‌ها عبارت ‌اند از
• املاک و مستغلات؛
• سهام و سایر حقوق مشارکت؛
• وسایل نقلیه؛
• سکه‌ های طلا و سایر ارزهای خارجی؛
• سایر دارایی‌ های مشمول مالیات بر دارایی؛
نرخ مالیات بر دارایی برای هر گروه بسته به ارزش دارایی و نوع آن متفاوت است و در جدول زیر آورده شده‌است
گروه دارایی نرخ مالیات بر دارایی
املاک و مستغلات ۰/۵ تا ۱ درصد
سهام و سایر حقوق مشارکت ۰/۵ تا ۱ درصد
وسایل نقلیه ۰/۵ تا ۱ درصد
سکه ‌های طلا و سایر ارزهای خارجی ۰/۵ تا ۱ درصد
سایر دارایی ‌های مشمول مالیات بر دارایی ۰/۵ تا ۱ درصد

تفاوت مالیات بر مصرف و مالیات بر دارایی

مالیات بر مصرف نوعی مالیات غیر مستقیم است که بر روی خرید یا استفاده از کالاها و خدمات اعمال می‌ شود. مثلا وقتی شما یک بسته سیگار یا یک لیتر بنزین می‌ خرید، بخشی از قیمت آن به عنوان مالیات بر مصرف به دولت پرداخت می‌ شود. مالیات بر مصرف می‌ تواند بر اساس نوع کالا، میزان مصرف، اهداف فرهنگی یا اجتماعی و یا سیاست ‌های دولت متفاوت باشد.
مالیات بر دارایی نوعی مالیات مستقیم است که بر روی ارزش دارایی ‌های اشخاص حقیقی یا حقوقی دریافت می ‌شود. مثلا وقتی شما یک خانه یا یک ماشین دارید، باید هر سال بخشی از ارزش آن‌ ها را به عنوان مالیات بر دارایی به دولت بپردازید. مالیات بر دارایی می ‌تواند بر اساس نوع دارایی، میزان ثروت، محل سکونت یا یا سیاست‌ های دولت متفاوت باشد.
به طور کلی، مالیات بر مصرف بر روی مصرف کنندگان و مالیات بر دارایی بر روی دارندگان دارایی تاثیر می‌گذارد. مالیات بر مصرف می‌ تواند مصرف کالاهای غیر ضروری یا مضر را کاهش دهد و مالیات بر دارایی می ‌تواند توزیع ثروت را عادلانه‌تر کند. اما هر دو نوع مالیات هم ممکن است اثرات منفی بر روی رشد اقتصادی، رفاه اجتماعی، تحریک سرمایه ‌گذاری و تولید داشته باشند.