بیمه و قانون کار قبل از شروع روند کاریابی، بسیاری از قوانین و اصطلاحات را باید آموخت تا بتوان به خوبی در جامعه کاری فعالیت کرد. یکی از اصطلاحاتی که فرد جدید استخدامی باید با آن آشنا شود، حق بیمه است که به صورت مستقیم بر روی دریافتی افراد تأثیر میگذارد.
تمام کسانی که گارگر، کارمند، و یا دربخش خصوصی مشغول به کار هستند مطمئناً میدانید که در پایان هر ماه، مبلغی بابت حق بیمه از حقوق شما کسر میشود.
حال ممکن است برایتان این سوال پیش بیاید که اصلیتاً بیمه و قانون کار چیست؟ به چه شکل از حقوق شما کسر میشود؟ و مبنای محاسبه آن به چه شکل است؟
بیمه یک سازوکار است که طی آن بیمه گر، بنا بر ملاحظاتی تعهد می دهد که خسارت احتمالی بیمه گذار را به شرط وقوع یک حادثه در یک دوره زمانی مشخص، جبران یا خدمات مشخصی را به وی ارائه کند. بیمه یک روش مقابله با ریسک است و ریسک مشخصی از یک طرف قرارداد (که بیمه گذار نام دارد) به طرف دیگر (که بیمه گر نامیده می شود) منتقل می شود. بیمه گر شخص حقوقی است که در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه گذار، جبران خسارت یا پرداخت مبلغ مشخصی را در صورت وقوع حادثه تعهد می کند. در مقابل، بیمه گذار شخص حقیقی یا حقوقی است که با پرداخت حق بیمه، جان، مال یا مسئولیت خود یا شخص ثالث را تحت پوشش بیمه قرار می دهد.
بیمه و قانون کار چیست؟
بیمه و قانون کار از جمله مسائلی هستند که در زمینه حقوق کار و استخدام بسیار مهم هستند. در این مقاله به بررسی بیمه و قانون کار و نقش آنها در حقوق کارمندان و کارفرمایان پرداخته میشود.
بیمه در قانون کار
بیمه و قانون کار به عنوان یکی از مفاهیم پایه در حقوق کار مطرح میشود. بیمه تامین اجتماعی و بیمههای دیگر، به کارمندان و کارفرمایان کمک میکنند تا در برابر ریسکهای مختلفی مانند بیماری، آسیبهای کاری، بازنشستگی و سایر موارد محافظت شوند.
در قانون کار ایران، مفاهیمی همچون حق بیمه تامین اجتماعی، بیمهی بیکاری، بیمهی پاداش و بیمهی تامین اجتماعی کارگران و بیمهی تأمین اجتماعی کارفرمایان به صورت جداگانه بررسی شدهاند.
همچنین، بیمه و قانون کار ایران وضوح داده است که کارفرمایان موظف به پرداخت حق بیمه به کارمندان خود هستند و در صورت عدم پرداخت، ممکن است با مجازاتهایی همچون جریمه و یا پرداخت جبران خسارت مواجه شوند.
قانون کار و حقوق کارمندان
بیمه و قانون کار، حقوق و منافع کارمندان را تأمین میکند و کارفرمایان را موظف به رعایت حقوق کارمندان خود میکند. این حقوق شامل حقوق و مزایای مختلفی همچون حقوق پایه، ساعت کاری، مرخصی، مزایای اضافی، بیمه، بازنشستگی و سایر موارد است.
در قانون کار، حقوق کارمندان به صورت دقیق تعریف شده است و کارفرمایان موظف به پرداخت این حقوق به کارمندان خود هستند. اگر کارفرمایان این حقوق را به موقع پرداخت نکنند، ممکن است با مجازاتهایی همچون جریمه و یا پرداخت جبران خسارت مواجه شوند.
قانون کار در ایران، مجموعه ای از مقررات است که روابط کاری بین کارگران و کارفرمایان را تنظیم می کند و حقوق و تکالیف هر دو طرف را مشخص می سازد. این قانون شامل ۲۰۳ ماده و ۲۱ تبصره است که در ۱۲ فصل تنظیم شده. قانون کار ایران در سال ۱۳۶۹ توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده و شامل مواردی مانند تعاریف و اصول کلی، قرارداد کار، شرایط کار، حفاظت فنی و بهداشت کار، آموزش و اشتغال، تشکل های کارگری و کارفرمایی، مذاکرات و پیمان های دسته جمعی کار، خدمات رفاهی کارگران، مراجع حل اختلاف، قوانین شورای عالی کار، جرایم و مجازات ها، و مقررات متفرقه می باشد.
برای مثال، بر اساس ماده ۲ این قانون، کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی (اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا) به درخواست کارفرما کار می کند. همچنین، ماده ۳ کارفرما را شخصی حقیقی یا حقوقی تعریف می کند که کارگر به درخواست و به حساب او، در ازای دریافت حق السعی کار می کند.
پرداخت حق بیمه بر عهده کیست؟
مسئولیت پرداخت حق بیمه بر عهده کارفرما است. به عبارت دیگر، کارفرما موظف است مبلغ حق بیمه را از حقوق کارمندان خود کسر کرده و برای پرداخت آن به سازمان تامین اجتماعی ارسال کند.
این مبلغ شامل 30 درصد از حقوق کارمند است که 23 درصد آن را کارفرما باید به عنوان سهم خود به اداره بیمه پرداخت کند و 7 درصد مابقی از حقوق کارمند برای پرداخت حق بیمه کسر میشود.
ماده 2 قانون تامین اجتماعی شرایط و میزان حق بیمه و قانون کار را تعیین میکند و کارفرما باید با توجه به این ماده، مبلغ حق بیمه را پرداخت کند. در صورتی که کارفرما این مسئولیت را بر عهده نگیرد و مبلغ حق بیمه را پرداخت نکند، ممکن است مورد جریمه قرار گیرد.
چه مواردی شامل پرداخت حق بیمه است؟
حق بیمه شامل پرداختهای مختلفی است که به منظور استفاده از خدمات بیمهای برای فرد بیمه شده، پرداخت میشود. این پرداختها شامل بیمههای اجباری و اختیاری میشوند.
بیمههای اجباری شامل بیمه تامین اجتماعی، بیمه تکمیلی سلامت، بیمه بیکاری، بیمه حوادث کاری و بیمه مسئولیت مدنی میباشند. بیمههای اختیاری نیز شامل بیمه عمر، بیمه بدنه، بیمه آتش سوزی، بیمه مسافرتی و غیره میشوند.
بیمه تامین اجتماعی از بیمههای اجباری مهمی است که تمامی کارمندان و کارفرمایان باید آن را پرداخت کنند. این بیمه شامل بیمه سنتی، بیمه بازنشستگی، بیمه تصادفات کاری، بیمه مرگ و میر، بیمه پوشش درمان و بیمه حوادث شخصی است.
با پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی، فرد بیمه شده میتواند از خدماتی مانند درمان، بازنشستگی، پوشش حوادث کاری و غیره بهرهمند شود.
چه موارد شامل پرداخت حق بیمه نمیباشد؟
کلا مواردی که شامل پرداخت حق بیمه میشوند عبارتنداز:
- عیدی: مبالغ عیدی که به کارمندان پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- هزینههای مربوط به سفر و فوقالعاده ماموریت: هزینههایی که به منظور انجام سفر و یا ماموریت خارج از محل کار پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- بازخرید روزهای مرخصی: مبالغی که به منظور بازخرید روزهای مرخصی کارمندان پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- هزینه مربوط به عائلهمندی: هزینههایی که به منظور مراقبت از اعضای خانواده کارمندان پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- پاداش مربوط به نهضت سوادآموزی: پاداشهایی که به منظور ارتقای سطح آموزشی کارمندان پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- حق التضمین: مبالغی که به عنوان ضمانت و یا وثیقه پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- مابه التفاوت مربوط به کمک هزینه خواروبار و مسکن در هنگام بیماری: مبالغی که به منظور کمک به کارمندان در هنگام بیماری و پرداخت هزینه خواروبار و مسکن به آنها پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- مزایای آخر کار و خسارت اخراج: مزایایی که به منظور پایان خدمت کارمندان و یا خسارت اخراج آنها پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند
- پاداش مربوط به افزایش تولیدات: پاداشهایی که به منظور افزایش تولیدات کارمندان پرداخت میشود، شامل حق بیمه نمیشوند.
مزایای پرداخت حق بیمه و بیمه تامین اجتماعی
حق بیمه و قانون کار تامین اجتماعی، یکی از مهمترین مواردی است که کارمندان و کارفرمایان در سطح کشور با آن روبرو هستند.
این حق بیمه، در واقع به منظور تامین نیازهای اجتماعی افراد و جامعه در مواردی همچون درمان، بازنشستگی، بیماری، آسیبهای کاری و… ایجاد شده است.
درمان و خدمات بهداشتی
یکی از مهمترین مزایای داشتن بیمه تامین اجتماعی، این است که با پرداخت حق بیمه و قانون کار، میتوانید از خدمات بهداشتی و درمانی ارائه شده توسط سازمان تامین اجتماعی استفاده کنید. این خدمات شامل مشاوره پزشکی، بستری در بیمارستان، مصرف داروها و… میباشد.
- بازنشستگی
- پرداخت جبران خسارت.
بازشستگی
پرداخت حق بیمه به شما این امکان را میدهد که در آینده بعد از بازنشستگی، از مزایای بازنشستگی و پرداخت حقوق بازنشستگی برخوردار شوید.
پرداخت جبران خسارت
در صورتی که در حین انجام کار خود آسیبی ببینید، با داشتن بیمه تامین اجتماعی، میتوانید از جبران خسارت و تعویض هزینههای درمان خود اطمینان حاصل کنید.
مزایای دیگر:
در صورت داشتن بیمه تامین اجتماعی، میتوانید از مزایای دیگری همچون پرداخت حقوق در بیمهایابی، تأمین مسکن، ازدواج و… بهرهمند شوید.
به طور کلی، داشتن بیمه تامین اجتماعی و پرداخت حق بیمه، از مزایای بسیاری برای شما به همراه دارد که در مواردی همچون درمان، بازنشستگی و بیماری میتواند به شما کمک کند.
در نتیجه، این نکته را به خاطر داشته باشید که پرداخت حق بیمه و قانون کار ، به منظور تأمین نیازهای اجتماعی شما و جامعه به وجود آمده است و با داشتن بیمه تامین اجتماعی، میتوانید از این مزایا بهرهمند شوید.
باتشکر از شما عزیزان که تا پایان این مقاله همراه ما بودید در صورت هرگونه ابهام یا سوالی می توانید با متخصصان باتجربه در این زمینه در مرکز آموزشی ILL کمک بگیرید.
سوالات متداول:
- آیا بیمه تامین اجتماعی برای کارفرمایان نیز الزامی است؟
بله، بیمه تامین اجتماعی برای کارفرمایان نیز الزامی است. طبق ماده ۱۱۹ قانون کار، تمامی کارفرمایان موظف به پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی برای کارمندان خود هستند. همچنین، طبق ماده ۱۲ قانون تامین اجتماعی، کارفرمایان نیز باید به عنوان بیمهگذاران در سیستم بیمه تامین اجتماعی ثبت نام کنند و حق بیمه مربوط به کارمندان خود را به موقع پرداخت کنند. - آیا کارفرما میتواند مبلغ حق بیمه را کاهش دهد؟ّ
خیر، کارفرما نمیتواند به تفضیل خود، مبلغ حق بیمه را کاهش دهد. میزان حق بیمه بر اساس قوانین و مقررات تعیین میشود و کارفرما موظف است بر اساس این قوانین و مقررات، مبلغ حق بیمه را پرداخت کند. در صورتی که کارفرما به هر دلیلی، مبلغ حق بیمه قانون کاررا کمتر از میزان تعیین شده پرداخت کند، به عنوان خلاف قانون شناخته میشود و ممکن است مورد تحقیقات و جریمه قرار گیرد. - آیا کارفرما میتواند حق بیمه را از حقوق کارمند کسر نکند؟
خیر، کارفرما نمیتواند حق بیمه را از حقوق کارمند کسر نکند. مبلغ حق بیمه باید به عنوان یک هزینه ثابت و جداگانه از حقوق کارمند کسر شود و توسط کارفرما به اداره تامین اجتماعی پرداخت شود. این امر در قوانین کار و تامین اجتماعی مشخص شده است و در صورت عدم رعایت این مقررات، کارفرما ممکن است مورد تحقیقات و جریمه قرار بگیرد.
2 پاسخ
حق بیمه چند در صد از حقوق کارگر کسر میشود؟
در ایران، حق بیمه تأمین اجتماعی که از حقوق کارگران کسر میشود، معادل (۷ درصد) از دستمزد واقعی بیمهشده است. این در حالی است که کارفرما موظف به پرداخت (۲۳ درصد) دیگر است که در مجموع (۳۰ درصد) از دستمزد را تشکیل میدهد. بنابراین، کل حق بیمه تامین اجتماعی که باید پرداخت شود، (۳۰ درصد) است که از این میزان، (۷ درصد) توسط کارگر و (۲۳ درصد) توسط کارفرما پرداخت میشود.