حسابداری دارایی های دیجیتال و ارزهای رمز نگاری چیست؟

ارز دیجیتال

ارز دیجیتال یک نوع پول الکترونیکی است که با استفاده از رمزنگاری ساخته و مدیریت می ‌شود. ارز دیجیتال بر پایه فناوری بلاک چین کار می‌ کند که یک دفتر کل توزیع شده است که تمامی تراکنش ‌ها را به صورت شفاف و تغییرناپذیر ثبت می ‌کند. ارز دیجیتال از مزایایی مانند سرعت، امنیت، غیرمتمرکز بودن و کاهش هزینه‌ ها برخوردار است.
بیت کوین اولین و معروف ‌ترین ارز دیجیتال است که در سال ۲۰۰۹ توسط ساتوشی ناکاموتو ایجاد شد. اما امروزه بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگری نیز وجود دارند که هر کدام ویژگی ‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.

نحوه کارکرد ارز دیجیتال

ارز دیجیتال می ‌تواند برای انجام تراکنش ‌های مالی بدون نیاز به واسطه ‌های مانند بانک ‌ها یا دولت‌ ها استفاده شود. ارز دیجیتال غیر متمرکز است، یعنی هیچ سازمان یا نهادی قدرت کنترل یا تغییر آن را ندارد. ارز دیجیتال از طریق فرآیندی به نام استخراج (mining) تولید می ‌شود که در آن کامپیوترهای قدرتمند مسائل پیچیده ریاضی را حل می ‌کنند و به عنوان پاداش برای این کار ارز دیجیتال دریافت می ‌کنند.
برای نگهداری و انتقال ارز دیجیتال نیاز به یک کیف پول (wallet) دارید که می‌ تواند به صورت نرم ‌افزاری یا سخت ‌افزاری باشد. کیف پول شما یک آدرس عمومی (public address) و یک کلید خصوصی (private key) دارد که باید آن‌ ها را محفوظ نگه دارید. آدرس عمومی شما مانند شماره حساب بانکی شماست که می ‌توانید آن را با دیگران به اشتراک بگذارید تا ارز دیجیتال به شما ارسال کنند. کلید خصوصی شما مانند رمز عبور شماست که باید آن را مخفی نگه دارید و از آن برای تأیید تراکنش ‌های خود استفاده کنید.

مزایا و معایب ارز دیجیتال

• مزایای ارز دیجیتال عبارتند از: سرعت و سهولت تراکنش ‌ها، کاهش هزینه‌ ها، افزایش امنیت، حفظ حریم خصوصی، امکان دسترسی به بازارهای جهانی و ایجاد فرصت ‌های جدید؛
• معایب ارز دیجیتال عبارتند از: نوسانات قیمت، عدم پایداری و قابلیت پذیرش، ریسک ‌های امنیتی و مالی، عدم تنظیم و نظارت، نیاز به دانش و تجربه فنی و اخلاقی.
ارز دیجیتال‌ های مختلفی وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ ها و استانداردهای خاص خود را دارند. معروف ‌ترین ارز دیجیتال بیت ‌کوین (Bitcoin) است که در سال ۲۰۰۹ راه ‌اندازی شد و بیشترین بازار را در بین رمز ارزها دارد.

تفاوت ارز دیجیتال با پول

ارز دیجیتال یک نوع پول دیجیتال است که بر اساس علم رمزنگاری ساخته شده است. ارز دیجیتال می‌ تواند بدون نیاز به واسطه ‌ای مانند بانک یا دولت، به صورت مستقیم و آنلاین بین دو نفر معامله شود. ارز دیجیتال معمولا غیر متمرکز، شفاف و تغییر ناپذیر است. این یعنی هیچکس یا سازمانی نمی‌تواند آن را کنترل یا تغییر دهد. برخی از معروف‌ ترین ارزهای دیجیتال بیت کوین، اتریوم و ریپل هستند.
پول معمولی یا فیات یک نوع پول است که توسط دولت‌ ها یا بانک‌ های مرکزی ایجاد و تنظیم می‌ شود. پول معمولی معمولا به صورت نقدی یا الکترونیکی وجود دارد. پول معمولی معتبر است چون دولت ‌ها آن را به عنوان وسیله پرداخت قانونی تعیین کرده ‌اند. پول معمولی معمولا متمرکز، ناشفاف و تغییرپذیر است. این یعنی دولت‌ ها یا بانک ‌ها می ‌توانند مقدار، قیمت و محدودیت‌ های آن را تعیین یا تغییر دهند. برخی از معروف ‌ترین پول ‌های معمولی دلار، یورو و ریال هستند.
تفاوت ارز دیجیتال با پول معمولی در ماهیت، ساختار، کنترل، امنیت، سرعت و هزینه معاملات آن ‌ها است.

قانونی بودن ارز دیجیتال

قانونی بودن ارز دیجیتال در ایران موضوعی است که هنوز به طور کامل روشن نشده است. برخی از مسئولان دولتی اعلام کرده ‌اند که ارز دیجیتال را به رسمیت می ‌شناسند و برخی دیگر آن را ممنوع می ‌دانند.
به ‌طور کلی، خرید و فروش و نگهداری ارز دیجیتال برای عموم مردم جرم نیست ولی ورود آن به بانک ‌ها، صرافی‌ ها و موسسات مالی غیرمجاز است. اما اگر از ارز دیجیتال برای انجام فعالیت ‌های غیرقانونی مانند پول ‌شویی، تحریم ‌زدایی، کلاهبرداری و هک استفاده شود، مشمول پیگرد قانونی خواهد بود.
استخراج ارز دیجیتال یا ماینینگ نیز یک فعالیت قانونی است که با مجوز وزارت صنعت انجام می‌ شود. اما ماینینگ خانگی و بدون مجوز ممنوع است و ممکن است باعث کنترل و توقیف تجهیزات و جریمه شود.

نحوه محاسبه مالیات ارز دیجیتال

مالیات ارز دیجیتال در ایران بستگی به نوع فعالیت شما با این ارزها دارد. اگر شما ارز دیجیتال را استخراج یا ماینینگ کنید، باید مالیات بر درآمد حاصل از آن را پرداخت کنید. اما اگر شما ارز دیجیتال را خرید و فروش کنید، باید مالیات بر سود و زیان سرمایه را محاسبه و پرداخت کنید.
برای محاسبه مالیات بر درآمد، شما باید ارزش ارز دیجیتال را در زمان دریافت و زمان تبدیل به ریال مقایسه کنید. اگر ارزش ارز دیجیتال افزایش یافته باشد، شما باید مالیات بر افزایش ارزش پرداخت کنید. اما اگر ارزش ارز دیجیتال کاهش یافته باشد، شما می توانید ضرر را از درآمد خود کسر کنید.
برای محاسبه مالیات بر سود و زیان سرمایه، شما باید ارزش ارز دیجیتال را در زمان خرید و زمان فروش مقایسه کنید. اگر ارزش ارز دیجیتال افزایش یافته باشد، شما باید مالیات بر سود سرمایه پرداخت کنید. اما اگر ارزش ارز دیجیتال کاهش یافته باشد، شما می توانید ضرر را از سود خود کسر کنید.
میزان مالیات ارز دیجیتال در ایران بر اساس ماده 131 قانون مالیات های مستقیم بر عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی میزان و نحوه محاسبه آن به شرح زیر است
• درآمد تا سقف 288 میلیون ریال از پرداخت مالیات معاف است؛
• درآمد تا سقف 500 میلیون ریال مشمول مالیات سالانه 15 درصد است؛
• درآمد بیش از 500 میلیون ریال مشمول مالیات سالانه 20 درصد است.
برای مثال، اگر شما در سال 1400 ارز دیجیتالی را با ارزش 100 میلیون ریال خریده و با ارزش 200 میلیون ریال فروخته باشید، شما باید مالیات بر سود سرمایه خود را محاسبه کنید. سود شما برابر با 200 – 100 = 100 میلیون ریال است. از آنجا که این مبلغ کمتر از 288 میلیون ریال است، شما از پرداخت مالیات معاف هستید.

حسابداری ارز دیجیتال

حسابداری ارز دیجیتال مربوط به ثبت و گزارشگری مالی فعالیت ‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال است. ارزهای دیجیتال نوعی دارایی دیجیتال هستند که از طریق فرایند رمزنگاری، امنیت و اعتبار آن ‌ها تضمین می ‌شود. برخی از معروف ‌ترین ارزهای دیجیتال عبارتند از بیت‌ کوین، اتریوم، لایت‌ کوین و غیره.
حسابداری ارزهای دیجیتال چالش‌ های خاص خود را دارد. برای مثال، ارزهای دیجیتال دارای نرخ تغییرات قیمت بالایی هستند و باید با استانداردهای مالیاتی و حسابداری مختلف کشورها سازگار باشند. همچنین، ارزهای دیجیتال نیاز به روش ‌های خاصی برای ثبت، ارزیابی، افشا و کنترل دارند.

نکات مهم حسابداری ارز دیجیتال

برخی از نکات مهم که باید در نظر داشته باشید عبارتند از
• ارزهای دیجیتال در ایران واحد پول محسوب نمی ‌شوند و باید به عنوان دارایی نامشهود ثبت شوند؛
• استخراج ارزهای دیجیتال در قانون ایران کسب ‌و کار محسوب می ‌شود و باید از درآمد حاصل از آن مالیات پرداخت شود؛
• باید از نرخ تبدیل روزانه ارزهای دیجیتال به ریال برای محاسبه ارزش منصفانه و سود و زیان استفاده کرد؛
• باید از اصول حسابداری موجود مانند بهای تمام شده تعدیلی، ارزش منصفانه بازار و هزینه تاریخچه برای ثبت تراکنش‌ های مربوط به ارزهای دیجیتال پیروی کرد؛
• باید از شفافیت و اصول اخلاق حسابداری در گزارشگری ارزهای دیجیتال رعایت کرد و از هرگونه تقلب و سوء استفاده از این دارایی‌ ها پرهیز کرد.
از شما همراهان عزیز ممنونم که من را تا اینجای مقاله همراهی کردین.
میخواهم به مهم ترین سوالاتی که شما عزیزان از آکادمی دکتر مژگان مدحج پرسیدین پاسخ دهم.
1. ارز دیجیتال چیست؟
همانطور که در بالای مقاله توضیح دادم ارز دیجیتال یک نوع پول الکترونیکی است که با استفاده از رمزنگاری ساخته و مدیریت می ‌شود.
2. مزایا و معایب ارز دیجیتال را نام ببرید؟
• مزایای ارز دیجیتال: سرعت و سهولت تراکنش ‌ها، کاهش هزینه‌ ها، افزایش امنیت، حفظ حریم خصوصی، امکان دسترسی به بازارهای جهانی و ایجاد فرصت ‌های جدید؛
• معایب ارز دیجیتال: نوسانات قیمت، عدم پایداری و قابلیت پذیرش، ریسک ‌های امنیتی و مالی، عدم تنظیم و نظارت، نیاز به دانش و تجربه فنی و اخلاقی.
3. برخی نکات مهم حسابداری ارز دیجیتال را نام ببرید؟
• ارزهای دیجیتال در ایران واحد پول محسوب نمی ‌شوند و باید به عنوان دارایی نامشهود ثبت شوند؛
• استخراج ارزهای دیجیتال در قانون ایران کسب ‌و کار محسوب می ‌شود و باید از درآمد حاصل از آن مالیات پرداخت شود؛
• باید از نرخ تبدیل روزانه ارزهای دیجیتال به ریال برای محاسبه ارزش منصفانه و سود و زیان استفاده کرد؛
• و ….